Toekomst van liefde: worden we gekoppeld door een algoritme?

Op welke manier verandert technologie ons liefdesleven en de relaties die we aangaan? Wat doet online daten met de liefde? Kan een algoritme de perfecte match voor je vinden? Deze en andere vragen komen in mijn interviews (zoals deze) vaak terug. Hieronder de meest voorkomende vragen en antwoorden over de toekomst van de liefde.

Online daten bestaat al een tijdje, zou je kunnen zeggen dat apps als Tinder en Happn het date-landschap voorgoed hebben veranderd?
‘Ja. Liefde is nu zowel makkelijker als moeilijker. Vergelijk het met vroeger. Een paar generaties geleden – als je de zogeheten huwbare leeftijd bereikte – waren er meestal maar een paar potentiele partners in het dorp. Samen met de familie werd besloten wie van de drie jou uitverkorene werd. Best handig als je verlegen, sociaal onhandig of niet zo populair was. Want ook dan kwam je aan de bak. Het huwelijk dat daarop volgde opende ook de deur naar seks. En na een paar keer seks kwamen er meestal kinderen in het spel, want er was geen anticonceptie. En daarmee kreeg je als stelletje meteen een grote verantwoordelijkheid in de schoenen geschoven om echt iets van jullie samenzijn te maken. Scheiden deed je niet tenzij je partner een sadistische psychopaat of volkomen idioot bleek.’

Dat klinkt niet per se leuk.
‘Nee. Voor deze vorm van uithuwelijken zouden wij tegenwoordig niet meer tekenen. Terecht ook. Maar toch zijn er ook voordelen. Onze opa’s en oma’s werden minder geteisterd door het idee dat hun leven spannender, grootser en meeslepender moest zijn dan dat het was. Wij hebben tegenwoordig veel hogere verwachtingen van ons leven en dat maakt niet per se gelukkig.’

Leg eens uit.
‘Tegenwoordig vind je op je mobieltje een oneindig reservoir van potentiele liefdespartners. Elke dag krijg je weer een kersverse lading singles aangeboden. Dat stimuleert geen liefde, maar een neurotische zoektocht naar de perfecte partner. Die bestaat helaas niet, dus je kunt eeuwig blijven zoeken. En dat is echt wat sommige echt lijken te doen.’

Te veel keuze?
‘Ja. Onderzoek laat duidelijk zien: als je mensen te veel keuze geeft raken ze gestrest. Na meer dan tien opties kan ons brein de gevolgen van al die keuzen niet goed overzien en dat leidt angst om de verkeerde keus te maken. In de liefde gebeurt dat ook. Omdat we zeker willen zijn dat iemand de beste match is, kiezen we niet, of half. Of we krijgen spijt. En als jij het wel zeker weet, dan weet die ander het misschien niet. Die heeft misschien nog een ex, drie scharrels en acht Tinder-matches in de wacht. Dit verklaart deels waarom in een stad als Amsterdam bijna de helft van alle dertigers single is.

Datingapp Happn heeft aangekondigd kunstmatige intelligentie in te zetten bij het vinden van een match, hoe werkt dat?
‘Wat ik van hun promovideo begrijp, kijkt een algoritme naar welke mensen je doorgaans liket, wat voor taalgebruik je in je berichten hanteert, welke plaatsen je bezoekt en nog een paar van die dingen. De groeiende data wordt ingezet om een steeds betere match voor je te vinden. Klinkt leuk natuurlijk, maar of het echt werkt?’

Jij denkt van niet?
‘Onderzoek is er vooralsnog duidelijk over: ‘wetenschappelijk’ matchen kan vooralsnog niet. We kunnen best voorspellen of Pietje populair zal zijn en een lieve of lastige partner zal zijn, maar niet of hij specifiek met Marietje of Lisa een romantische klik zal hebben. Liefde en romantiek komen tot stand door chaotische, ongrijpbare processen. Je kunt best voorkeuren en aantrekkelijkheid van mensen in kaart brengen, maar je kunt niet voorspellen hoe twee unieke individuen op elkaar zullen reageren als ze elkaar in het echt ontmoeten. De timing van de ontmoeting alleen al. De stemming waarin ze verkeren, het weer, de flirtende serveerster, een sollicitatie-afwijzing die nog niet verwerkt… alles heeft invloed. Er zitten teveel variabelen in de mix om te kunnen voorpellen of de date romantisch zal worden.’

Dat is wel een domper.
‘Gelukkig heb je zo’n algoritme ook niet nodig. Jouw lichaam is een levend algoritme, in miljoenen jaren geëvolueerd om jou te vertellen welke partners een goede genetische match en geschikte partner zouden kunnen zijn. Onze intuïtie werkt over het algemeen best goed. In werkelijkheid kom je op een drukke markt of in een winkelstraat tientallen mensen tegen met wie jij in een bepaalde setting een romantische klik of fijne relatie kunt hebben. De timing van een ontmoeting tussen potentiële geliefden is essentieel. Het zijn de kleine dingen die het verschil kunnen maken: een vertraagde trein, een bepaalde blik van herkenning, een goede vraag, behoefte aan koffie, een toevallige aanraking, enzovoorts. Wanneer er genoeg van die details samenkomen kan er magie ontstaan. Het mooie van die onvoorspelbaarheid is dat het de liefde bijzonder maakt, juist omdat het zo weinig gebeurt.’

Dus jij gelooft niet dat een app ons in de toekomst succesvol gaat koppelen?
‘Ik geloof wel in de kracht van kunstmatige intelligentie. Ik weet niet of het lukt om van tevoren een match te garanderen, maar ik geloof wel dat een app ons zou kunnen adviseren in de liefde om zo een meer geschikte partner te vinden. Mensen weten wie ze aantrekkelijk vinden, maar ze hebben ook de neiging zichzelf voor de gek te houden in de liefde. Ik ken mensen die keer op keer op dezelfde hopeloze partners vallen: op foute mannen of vrouwen die wel charmant of knap zijn, maar zich niet binden of vreemdgaan. Als je telkens op een ‘verkeerd’ type valt dan kan het nuttig zijn als een app jou waarschuwt.’

Hoe zou dat dan werken?
‘Zo’n algoritme koppelt vervolgens jouw persoonlijke data – niet alleen persoonlijke voorkeuren, maar ook stressniveau, hartslag enzovoorts – aan een reusachtige database van iedereen over de hele wereld, en houdt bij wanneer jij op het punt staat een beslissing te nemen die hoogstwaarschijnlijk ongunstig uitvalt. De app meldt jou dan iets als: ‘Je bent extreem aangetrokken tot Kees en wilt het contact verbreken met Martijn, maar pas op. Volgens mijn berekening is de slagingskans met Kees nihil, namelijk 7%. Afgaande op jouw liefdesverleden, dooft jouw interesse na drie keer seks uit en mis je die diepere connectie die je met Martijn hebt. Ik zou Kees niet opgeven: 94% kans dat je daar spijt van krijgt. Zie hier het hele rapport.’

Komen we door zo’n ontwikkeling niet steeds meer in een bubbel terecht?
‘Dat ligt eraan hoe je zo’n algoritme programmeert, maar dat is inderdaad het gevaar. Kunstmatige intelligentie wordt vooral ingezet om ons leven gemakkelijker en luier te maken. Wij laten onze beslissingen steeds meer door kunstmatige intelligentie leiden. En die wordt daar steeds beter in.’

Blijft liefde, ondanks al die algoritmes en datingapps die zo hun best doen, toch iets ongrijpbaars?
‘Dat zou goed kunnen. Er is recent een interessant speed dating-onderzoek gedaan aan de Universiteit van Utah. Op basis van meer dan honderd partnervoorkeuren en persoonlijke kenmerken werd geprobeerd van tevoren te voorspellen of twee mensen een romantische klik zouden kunnen hebben. Je zou verwachten dat dit mogelijk is. Als jij graag een relaxte muzikant met een voorliefde voor honden en surfen wilt, dan kun je beter aan zo iemand gematcht worden dan aan een voetballende zakenman die van katten houdt.’

Dat zou je wel zeggen ja.
‘Ja, maar het resultaat wat nogal ontnuchterend. De onderzoekers konden enigszins voorspellen welke mensen over het algemeen aantrekkelijker werden gevonden dan anderen, maar…. ze konden op geen enkele manier van tevoren voorspellen of twee mensen een klik zouden hebben. Het is een beetje zoals met een aardbeving. We weten op welke plekken die het meest plaatsvinden, maar we kunnen niet met zekerheid voorspellen wanneer en waar de volgende aardbeving zal plaatsvinden. Vooralsnog is de liefde te ongrijpbaar om door een algoritme te laten vatten.’

Beluister hier ook het korte radiointerview met EenVandaag.