Psychologisch woordenboek: verliefdheid = waanzin

Verliefdheid is – cru gezegd – een slimme truc van de natuur om onze voortplanting te garanderen. Uitspraken als ‘liefde maakt blind’, ‘roze bril’, ‘de zevende hemel’ laten zien dat hier iets vreemds aan de hand is. Een zijnstoestand die zich heel duidelijk onderscheidt van andere emotionele toestanden. Het is sterker, het is een egoïstisch oerverlangen.

Verliefdheid is – cru gezegd – een slimme truc van de natuur om onze voortplanting te garanderen. Uitspraken als ‘liefde maakt blind’, ‘roze bril’, ‘de zevende hemel’ laten zien dat hier iets vreemds aan de hand is. Een zijnstoestand die zich heel duidelijk onderscheidt van andere emotionele toestanden. Het is sterker, het is een egoïstisch oerverlangen.

Evolutionair gezien is verliefdheid, wanneer het wederzijds is, de beste methode om te zorgen voor gezond nageslacht. Veel seks met dezelfde persoon geeft nou eenmaal een grote kans op zwangerschap. De verliefdheid zorgt bovendien dat je ook bij elkaar wilt blijven in tegenspoed. Bijvoorbeeld als de huilende baby je weer eens niet laat slapen.

Als iemand binnen jouw liefdesideaal past, dan laat je lichaam je dat onomwonden weten. Te pas en te pas. Verliefdheid valt niet te negeren. Je wilt alleen maar bij de Geliefde zijn. Het is een obsessieve focus die maakt dat één persoon interessanter, mooier, leuker, beter lijkt dan de rest van de 7 miljard mensen op de planeet. Het is een waan waar werk, studie en zelfs andere relaties onder lijden. In de hersenen is deze toestand duidelijk te herkennen aan een stevige toename van bepaalde hormonen en hersenstofjes (o.a. fenylethylamine, noradrenaline, adrenaline, endorfine, dopamine en oxytocine). Verliefde mensen zien er door deze hormonale hyperactiviteit vaak ook beter uit. Ze gaan er letterlijk door stralen. Deze hormonen zijn verslavend, waardoor de persoon de geliefde zo vaak mogelijk wil zien. Verliefdheid is veel heftiger dan alleen seksuele aantrekking. Het leven zonder die persoon voelt als wachten.

De duistere kant van verliefdheid wordt duidelijk als de liefde onbeantwoord of afgebroken wordt. Wat iemand kan doen zweven in de zevende hemel, kan iemand ook de hel laten ervaren. Afwijzing door de Geliefde maakt sommigen waanzinnig, depressief en (zelf)moordlustig.

Verliefdheid lijkt mysterieus, irrationeel en groter dan onszelf. Hoewel er voor de verliefde geen enkele twijfel bestaat is het voor buitenstaanders vaak onbegrijpelijk (en voor ouders vaak een bron van frustratie): waarom juist die persoon?

Wat zeggen wetenschappers daarover? Hoewel verliefden elkaar als een Godsgeschenk ervaren zit er een willekeurige factor in. John Money stelt dat we na onze achtste levensjaar een soort mentale liefdesplattegrond ontwikkelen. Je eerste campingvriendje, je schattige nichtje of je hoofdrolspeler uit je favoriete kinderserie kunnen de eerste gevoelens van obsessieve liefde kikstarten. Zo viel ik op de Jane, de geliefde van Tarzan, uit de gelijknamige tekenfilmserie. De liefdesplattegrond evolueert langzaam tot een wat completer, realistischer, gedetailleerder liefdesideaal. Hierom spreken mensen vaak van ‘mijn type’. Naarmate we ouder worden waarderen we innerlijke eigenschappen meer dan wanneer we jong zijn, maar nog steeds brengt uiterlijk en uitstraling mensen bij elkaar, en houdt innerlijk ze samen. Een misverstand is dat mensen denken dat tegengestelden elkaar aantrekken. Dat klopt niet. Mensen voelen zich onbewust aangetrokken tot overeenkomsten, maar de verschillen vallen meer op en maken iemand extra interessant. Een vleugje mysterie is vaak nodig om verliefdheid te triggeren, maar de beste relaties heb je met mensen die enigszins op je lijken.

De roes van de verliefdheid maakt dat mensen met elkaar willen versmelten, dat ze eigenschappen en hobby’s accepteren die ze normaal als afstotelijk ervaren en bereid zijn te investeren in een gezamenlijke toestand. Een belangrijke periode, want de obsessieve focus op de Geliefde neemt na verloop van tijd af. Dat is meestal een kwestie van maanden tot een paar jaar. En dat is maar goed ook, want zo kom je weer toe aan de orde van de dag, kun je je weer focussen op je werk, studie, of een kindje. Hoe completer de versmelting die tijdens de verliefde fase heeft plaatsgevonden hoe meer je bij elkaar wilt blijven. Je kent elkaars gedachtewereld, vrienden, onzekerheden, familieleden, muzieksmaak, ontbijtgewoonten, en mogelijk ben je aan sommige aspecten gehecht geraakt. Verliefdheid maakt langzaam plaats voor steun, vertrouwdheid, geborgenheid die samen de basis vormen voor een langdurige liefde.

Marcelino Lopez

Psycholoog, (relatie)therapeut, schrijver. Zoekend naar antwoorden op lastige levensvragen. Meestal tevergeefs. Meer info: marcelinolopez.nl.

 

Lees ook eens zijn boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012).