Ik ervaar het leven soms als nutteloos, onzinnig en soms zelfs absurdistisch, vooral als ik actief het nieuws volg. Ik ben niet bepaald religieus en verwacht niet dat alle ellende en onrechtvaardigheid na dit aardse bestaan vereffend wordt of dat wij elkaar tegenkomen in een tijdloos, kosmisch spinnenweb genaamd Nirvana of Hemel. Dat wil overigens niet zeggen dat ik het leven niet bijzonder vind. Hoe nuchter en aards je ook bent, je bent waarschijnlijk hersendood als je niet af en toe beseft hoe bijzonder het is dat je er überhaupt bent. Zelfs als jij en ik hier geheel toevallig zijn, zonder goddelijk doel: het feit dat jij en ik überhaupt iets ervaren is net zo wonderlijk als het feit dat dit universum er is. Dat is vooralsnog een fantastisch mysterie.
We zouden hier kunnen stoppen, maar veel mensen vragen zich of dit leven verder nog zin heeft. Door de eindigheid van prettige ervaringen – en de pijn of verveling die dat achteraf geeft – vragen veel mensen zich af: ‘Ja, maar als het leven sowieso eindigt, wat betekent het dan allemaal? Waarom zou ik überhaupt moeite doen iets van mijn leven te maken? Het moet toch meer betekenen dan dit?’
Ik vraag het me zelf ook wel eens af. Vooral op momenten dat ik down ben. Dan ga ik het liefst in bed liggen, om nooit meer op te staan. Ondertussen jammer ik iets als ‘waarom moest dit allemaal ook alweer?’
De ‘zinsvraag’ komt meestal voort uit de ‘lijdensvraag’: wat heeft mijn lijden eigenlijk voor zin? Waar doe ik het allemaal voor? Op het moment dat je perfect gelukkig bent – bijvoorbeeld omdat je met je geliefde aan de ontbijttafel zit, een krantje leest en de koffie hoort pruttelen – komen die vragen niet in je op. En als dat wel gebeurt, dan ben je de vraag al snel weer vergeten. Wie kan het schelen? Pas als je serieus lijdt of bang wordt dat jouw huidige geluk ophoudt – ook een vorm van lijden – vraag je jezelf af wat de betekenis daarvan is. Op het moment dat we pijn hebben, zoeken we als eerste reflex naar de betekenis ervan. Als we gelukkig zijn, leven we gewoon.
‘Het leven moet zin gegeven worden, vanwege het overduidelijke feit dat het er geen heeft.‘ Henry Miller, schrijver
En waarom zou het leven intrinsiek zin moeten hebben? Niemand heeft daar ooit een goed antwoord op gegeven. Op sommige vragen kun je trouwens geen antwoord geven omdat er geen antwoord is: Waarom ziet rood er rood uit? Wat is er noordelijker dan de het meest noordelijke punt dat er bestaat? Je kunt die vragen taalkundig best stellen, maar het betekent niet dat het die vraag zinnig is en een antwoord heeft. Het antwoord op de zinsvraag doet me ook denken aan het bekende, licht absurdistische gedicht van Gertrude Stein dat antwoord geeft op de vraag: wat is een roos?
‘Een roos is een roos is een roos.’
De zin van het leven is het leven zelf. Je hebt geen speciale betekenis of bijzondere reden nodig om te leven. Veel mensen denken een reden nodig te hebben om te leven, maar ik en jij kunnen allebei getuigen dat dát niet nodig is. We leven, omdat we er nou eenmaal zijn. Om koffie te drinken heb ik geen andere reden nodig dan dat ik koffie wil. Dat is genoeg. En op dát moment is dát de zin van mijn leven. Als ik met een vriend ga wandelen in de duinen van Santpoort-Zuid dan is dát de zin van het leven. De zin van het leven is de zin die ik er op dat moment aan geef.
Veel mensen vinden dit toch echt te karig en staan erop dat wij met een speciaal doel gemaakt zijn door een hogere intelligentie. Dat doel is vaak om met die Intelligentie een soort (macht)spelletje te spelen – ‘Geloof in Mij zonder dat ik daar reden toe geef! – waarbij je als winnaar op een mooie plek komt en als verliezer op een lelijke. Voor altijd en eeuwig. Als je er rustig over nadenkt is hier gelukkig geen enkel bewijs voor. En na dat besef komt de verantwoordelijkheid voor de zinsvraag direct weer waar ze hoort: bij jouzelf. Welke zin geef jijzelf aan je leven.
En trouwens: zelfs als er wel een leven na de dood zou bestaan, bijvoorbeeld in de vorm van reïncarnatie, ook dan is het belangrijk wat je hier en nu met je leven doet.
Dit moment: dat is wat je hebt. En dat is alleen maar wat waard omdat het niet eeuwig duurt.
Psycholoog, (relatie)therapeut, schrijver. Zoekend naar antwoorden op lastige levensvragen. Meestal tevergeefs. Meer info: marcelinolopez.nl.
Lees ook eens zijn boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012).
2 reacties
als ik er zo iedere dag over zou moeten gaan denken, vraag ik me inderdaad af “ wat voor een zin heeft mijn leven dan nog “
Dieren hebben het instict om te overleven en proberen dus te leven. Wij hebben dat ook. Hebben deze vragen dan een betekenis, vraag ik me af. Eenmaal als je deze vragen serieus probeert te beantwoorden, lijkt het automatisme van het leven te stoppen; de vanzelfsprekendheid verdwijnt. Dat kan al een lijdensweg op zichzelf zijn. Misschien is het beter om hier niet te lang bij stil te staan.