Het lijden van Antonie Kamerling en de jonge Werther

Zo goed als de jonge honden van Nrc Next het doen, zo slecht doen de oude rotten van Nrc Handelsblad het: de berichtgeving omtrent de zelfmoord van Antonie Kamerling. Als we Nederlands meest vooraanstaande zelfmoorddeskundige Ad Kerkhof mogen geloven – en waarom zouden we dat niet doen – heeft de media een belangrijke rol te spelen als het gaat om de ‘publieke zelfmoord’ van een rolmodel. Kwetsbare zielen kunnen de neiging hebben het na te doen.

Dit kopieergedrag staat bekend als het Werther-effect. En dat effect behelst meer dan speculatie. De telefonische hulplijn 113 online, kreeg volgens een zinnig artikel in de Volkskrant afgelopen dagen vijf keer zoveel belletjes als normaal. Meer voorbeelden: nadat Duits doelman Robert Enke voor de trein sprong verdubbelde het aantal ‘zelfmoorden door trein’ in de maand erna. En ook het uitkomen van het boek en (decennia) later) de film Into the wild, had een meetbaar suïcidaal neveneffect. Het romantiseren van een (al dan niet zelfgekozen) zelfmoord daagt vooral jonge mannen uit hetzelfde doodlopende pad te kiezen. Een hoogtepunt van het Werther-effect is vastgesteld toen grunge-icoon Curt Cobain zichzelf door het hoofd schoot.

Antonie is iemand waar veel mensen zich makkelijk mee kunnen identificeren; the guy nextdoor, maar dan met iets meer succes dan jij. Het gevaar daarvan is dat mensen vanuit hun eigen wanhopige situatie zichzelf al snel kunnen vergelijken met de situatie van Antonie. Ook al kennen ze hem en zijn situatie niet persoonlijk, de suggestie om voor een zelfgekozen einde te kiezen wordt – afhankelijk van hoe de media erover bericht – meer voor de hand liggend en een stuk aantrekkelijker. Ook het succes van Antonie kan voor een negatieve vergelijking zorgen aldus Kerkhof. ” Die redeneren: als iemand zoals zelfs Antonie Kamerling – met zoveel succes en zo’n mooi leven – al niet te helpen is, waarom zou ik dan wel te helpen zijn?'”

De media handhaaft hierom een gedragscode om voorzichtig om te gaan met zelfmoorden van beroemdheden. “Bij Antonie Kamerling zijn echter veel fouten gemaakt, zegt Kerkhof. ‘NRC Handelsblad was verschrikkelijk. Dat heeft alle richtlijnen met voeten getreden: je moet het juist niet groot op de voorpagina brengen, geen grote koppen. Maar dat is allemaal vergeten. Als een beroemdheid suïcide pleegt, gaan alle remmen los. Zonde.’

Meer lezen over Antonie en het Werther-effect? Lees dit artikel van de Volkskrant