Genieten, hoe doe je het beter?

Heerlijk hoor. Maar hoe doe je dat eigenlijk? Voor sommigen is het nog helemaal niet zo gemakkelijk. Daarom speciaal voor de feestdagen: een handleiding genieten!

Wie genietend door het leven gaat, is minder gestrest, gezonder en leeft langer, zo blijkt uit onderzoek. De stofjes die vrijkomen in je hersenen (endorfine en dopamine) zorgen voor een ontspannen gevoel, een tegenwicht voor adrenaline en pijn.

Hoe gek het ook klinkt, uiteindelijk is genot niets anders dan de chemische en elektrische activering van bepaalde zones, cellen en paden in de hersenen. Hoe sterker die activering is, hoe sterker het genot voelt, van mild plezierig tot complete extase. De zones, cellen en paden in onze hersenen waar wij genot ervaren, worden in de neurowetenschappen samen aangeduid als het ‘beloningssysteem’. Het wordt geactiveerd door signalen uit zintuigen of uit andere hersendelen, die bijvoorbeeld humor, schoonheid of oorzaak-gevolg herkennen.

Genieten is een werkwoord en betekent het ervaren van genot. Op wikipedia vind je de volgende definitie van genot: ‘Genot is een gemoedstoestand of emotie die een positieve ervaring vormt, en kan bijvoorbeeld bestaan uit blijdschap, vermaak, plezier, extase of euforie. Genot refereert aan het plezier dat beleefd wordt aan bepaalde lichamelijke, sensuele, emotionele of geestelijke ervaring. Mensen ervaren genot gewoonlijk bij het eten, seks, muziek, drugsgebruik, trots, erkenning, of door elke activiteit die men zich kan voorstellen, zelfs het ontvangen en toedienen van pijn. Het is echter moeilijk te definiëren, omdat de ervaring van genot kan verschillen van persoon tot persoon.’

Wat voor jou genot oplevert, kan voor een ander afweer oproepen en andersom. Daarom zal je schoonmoeder met kerst heel gelukkig een groot gebraad op tafel zetten en roepen dat jullie ‘zo gezellig bij elkaar zijn’, terwijl jij veel liever met je vrienden naar de film was gegaan, of was gaan skiën.

Wil je op die momenten tóch genieten, lees dan verder.

Genieten betekent vervulling van behoeftes
Het begint bij het onderscheiden, of kennen, van je behoeftes en de dingen waar je van geniet. De makkelijkste manier om dat te doen is je te herinneren waar je in het verleden van hebt genoten en bekijken hoe dat zich verhoudt tot wat je nu meemaakt. Genoot je al eens van een prestatie, een zonsondergang of een glimlach van een vreemde? Dan kun je dat opnieuw. Daarnaast kun je het afkijken; waar genieten andere mensen van, zou jij dat ook prettig vinden? Door je voor te stellen dat jij in die situatie zou zijn, kun je ook onderzoeken of dat jou een prettig gevoel op zou leveren, of juist niet. Tenslotte kun je (zoals hierboven al genoemd) zoeken naar datgene in de huidige situatie wat jij wél leuk vindt. Bijvoorbeeld het haardvuur, of dat iedereen om je heen het zo naar z’n zin heeft, of de dankbare blik van je vriend(in) als je roept hoe lekker het eten is.

Zodra je hebt gevonden waar je van kunt genieten, kun je dat gaan uitvergroten in drie fases: door er naar uit te kijken, er bewust aandacht aan te besteden in het moment en nog vaak na te genieten.

Voorpret: doe je ogen dicht en begin alvast…
Doe je ogen dicht – na het lezen van dit stukje – denk aan je favoriete plek op aarde. Stel je voor dat je daar bent, stel je voor dat je lekker zit en grote hap neemt van … (zelf in te vullen). Stel je voor hóe veel je daar van geniet.

Door je voor te stellen hoe je geniet in je fantasie, geniet je nu ook. Je maakt in je hoofd dezelfde blije stofjes aan als tijdens een echte mooie gebeurtenis. Dit gebeurt ook bij voorpret, maar dan dubbelop. Je geniet van het uitstippelen van je reis én van het idee van op reis gaan, het vooruitzicht. Hoe meer je je bewust kunt zijn van dat fijne gevoel, hoe meer je hier en nu kunt genieten, gewoon voor je eigen kledingkast, tijdens het inpakken!

Bespreek tijdens de rit naar het kerstdiner bijvoorbeeld wat er zo leuk was vorig jaar (of wat er wel meeviel, of desnoods wat er hopelijk dit jaar leuker is) en verhoog de voorpret door er in hele positieve termen over te praten. Dat vergroot in ieder geval jouw glimlach bij binnenkomst en dat draagt natuurlijk weer bij aan de algemene feestvreugde.

Genieten in het moment
Als je je bijvoorbeeld tijdens het uitpakken van de kadootjes bewust concentreert op de blije gezichten van je neefjes en nichtjes, in plaats van je te ergeren aan de rommel die ze maken, zul je een leukere avond hebben en meer genieten. Het ene genoegen leidt tot het andere; jij bent meer ontspannen, daar reageren anderen positiever op en dat is weer leuker voor jou. Let daarbij goed op je innerlijke stem. Die kan heel kritisch zijn, word je daar van bewust. Praat jezelf niet in de put. Buig een rotopmerking naar jezelf toe als ‘Zij hebben het leuk en ik vind dit eigenlijk verschrikkelijk’ meteen om. Zeg tegen jezelf: ‘Het is misschien niet helemaal mijn ding, maar kijk nou hoe blij iedereen is en ik ben graag bij blije mensen’. Klaar. Focus op de volgende glimlach, de lekkere salade of de mooie lampjes in de kerstboom. Besteed bewust aandacht aan de dingen die jij leuk, mooi, prettig en lekker vindt, daarmee vergroot je de ervaring van genot.

Dit geldt natuurlijk niet alleen voor het kerstdiner. De rest van het jaar kun je ook meer genieten door stil te staan bij de dingen die jij op dat moment prettig vindt. Wat ook helpt om meer te genieten; een hobby of activiteit waar je helemaal in op kunt gaan. Of dat nou lezen, golfen, breien of hardlopen is. Door je volledige aandacht naar de activiteit te brengen en je te focussen op hoe fijn je iets vindt, vergroot je je genot in het moment én verleng je het. Als je hobby ook nog eens gezond is, zoals sporten, dan help je jezelf op twee vlakken; het is leuk en prettig om te doen (genieten) en je wordt er gezonder en slanker van (genieten!). Dit soort activiteiten zorgen voor een betere stemming en dat start een vicieuze cirkel van genoegens, optimisme en positiviteit. Onderzoek wijst uit dat mensen die in een positieve cyclus zitten bijvoorbeeld eerder bereid zijn om anderen te helpen, waar je dus anderen en jezelf blij mee maakt.

Nagenieten
Als je leuke dingen meemaakt zou je soms willen dat die momenten voor altijd zouden duren en als je daarbij stilstaat lijkt het juist opeens sneller voorbij te zijn. We kennen allemaal het gevoel van een heerlijke vakantie, die na een halve werkdag alweer vergeten is. We laten ons meevoeren in de stroom van dingen van alledag en vergeten te genieten. Of dat nou nu of na is. We zijn alleen nog maar bezig met de werkdruk en de dingen die moeten gebeuren. Met andere woorden; we vergeten de vakantie en voelen slechts de druk.

Dit kun je echter ook omdraaien; de werkdruk ‘vergeten’ en de vakantie ‘voelen’. Haal de fijne herinneringen aan dat lavendelveld op met je collega’s, denk tijdens de lunch aan de zon op je huid en het gevoel van de zee aan je voeten. Besteed ook nu bewust aandacht aan de prettige gevoelens die dat opwekt en zet het stemmetje dat zegt ‘was het nog maar zo’ of ‘maar nu is het voorbij’ even uit.

Na het kerstdiner kun je bewust zorgen voor positieve herinneringen, door alleen de dingen die jij leuk vond te herhalen als je er over vertelt en de dingen die minder prettig waren wat kleiner te maken. Denk terug aan dat heerlijke gebraad en de stralende ogen van je trotse schoonmoeder en volgend jaar lijkt direct niet zo’n opgave meer.

De tips op een rij:
• Bewust worden: Op het moment dat je iets leuks meemaakt, iets prettig vindt, of meer in algemene zin geniet, wees je daar dan bewust van. Sta even stil en onderzoek bij jezelf hoe dat voelt, wat het heeft opgeroepen en hoe fijn het is. Het moment zal voorbij gaan, maar hoe meer jij er op dat moment van genoten hebt, hoe meer je zult gaan genieten. Dat klinkt makkelijk en dat is het ook. Het is een kwestie van herkennen, “hee ik geniet” en in plaats van door te gaan, die gedachte vast te houden.

• Aandacht: Focus je aandacht op het hier en nu. Een wandeling kan een indrukwekkende herinnering worden wanneer je echt kijkt, luistert, ruikt en geniet van de natuur en de vrijheid. Of als je meer houdt van steden kan een bezoek aan een museum, marktplein of uitgaansgelegenheid voor jou datzelfde ook doen.

• Stapelen: Genieten kan je stapelen. Door voorpret en nagenieten toe te voegen, vergroot je het genieten van een ervaring. We zijn gewend om boosheid en andere emoties te stapelen, boos worden over het boos worden, enzovoort, maar niet om genieten te stapelen, terwijl dat net zo goed werkt. Nagenieten van daarnet, genieten van nu en voorpret over straks kunnen allemaal tegelijk…

• Oefenen: Genieten kun je oefenen. Je kunt jezelf helpen door regelmatig momenten in te bouwen waarop je bezig bent met genieten, om het moois in dat moment te vinden en te onderzoeken waar je nog meer van kunt genieten. Zet een reminder in je telefoon, of spreek met iemand af om het er af en toe over te hebben. Hou dit een paar weken vol, dan komt het vanzelf ‘in je systeem’ en zul je ook onbewust meer gaan genieten. Een manier om dit nog verder te versterken is het bijhouden van het welbekende dagboekje, waarin je iedere dag een aantal (3) dingen opschrijft waarvan je hebt genoten, die je leuk vond, of als waardevol hebt ervaren.

• Zintuigen: Om met name nagenieten te versterken kun je muziek opzetten die je raakt, of die een prettige herinnering oproept. Hier kun je ook geuren voor gebruiken; geur werkt heel associatief in onze hersenen, het roept heel gemakkelijk een herinnering of gevoel op, denk bijvoorbeeld maar aan lavendel en die mooie vakantie in de Provence, of een parfum dat een geliefde draagt. Tenslotte kun je er voor zorgen dat je ook fysiek kunt genieten, van een warm bad, een kop thee of een stukje kaas. Ga lekker zitten of liggen, concentreer je op je herinnering; zie weer wat je zag, hoor weer wat je hoorde en voel weer wat je toen voelde. Doorleef de gebeurtenis zo intens als je maar kunt. De endorfines en dopamines zullen hun werk doen!

Ja maar
Het leven is heus geen aaneenschakeling van genietbare momenten. Pijn, rotgevoelens, ongeluk en drama horen er allemaal ook gewoon bij. Dat wordt ook mooi beschreven in dit opiniestuk.

Maar dat neemt nog niet weg dat je, op het moment dat het even níet tegen zit, kunt genieten van de afwezigheid van al die narigheid. Of ondanks het drama de zonsopkomst kunt bewonderen met het gevoel dat het allemaal weer voorbij zal gaan. ‘Onderzoek alles en behoud het goede’, zei mijn opa altijd. Ik maak daar ‘Beleef alles en behoud het goede’ van, want wat je meemaakt kun je niet altijd beïnvloeden, maar hoe dat voelt vaak wel.