Waarom is het zo verbazingwekkend lastig destructieve gewoonten te veranderen? Zelfs als je je heus beseft dat drinken meer kapot maakt dan je lief is, dat de schurende ademhaling rechtstreeks met de sigaret te maken heeft en het vermijden van spoken of eeuwige piekeren je echt niet verder helpt. Veel mensen weten heus wat er mis is en toch is dat inzicht zelden genoeg om te veranderen. Hoe dat kan?
Ons brein is ‘gebouwd’ om verandering te weerstaan.
Onze hersenen zijn geëvolueerd om gedrag te automatiseren in de hersenstam zodat we er verder niet over na hoeven te denken. Dat vergroot de overlevingskans. De diepere, dierlijke hersengebieden die we delen met reptielen en zoogdieren, zijn veel bepalender voor ons gedrag dan de jongere, meer aan de oppervlakte gelegen hersengebieden (frontaalschors). Het idee dat ons gezonde verstand het voor het zeggen heeft is een misverstand. Pas als de ‘dierlijke hersengebieden’ noodzaak voelen om te veranderen – bijvoorbeeld door een levensbedreigende situatie of sterk lijden – zijn we geneigd daadwerkelijk te veranderen. Omdat dat gelukkig maar weinig gebeurt, moeten we onze hersenen een handje helpen als we destructieve gewoonten willen aanpakken.
Er zijn dan een aantal slimme trucs van de hersenen die we moeten doorzien. Onze hersenen zijn namelijk geneigd om (1.) lijdensdruk te verlagen zodat we geen noodzaak voelen om te veranderen en (2.) ons te laten geloven dat wij toch niks kunnen of hoeven te doen om te veranderen. Het eerste heeft te maken met cognitieve dissonantie en de tweede met de atrributiefout. En daarnaast (3.) hebben onze gewoonten en klachten soms een belonende functie in sociaal verband.
1. Zelfs als we maar al te goed weten dat ons gedrag ons op de lange termijn beschadigt (zoals roken), dan zullen we om die spanning te verlagen toch zo lang mogelijk proberen vol te houden dat de ‘schade’ wel mee zal vallen (‘Mijn stokoude opa rookte ook’) of menen dat de voordelen uiteindelijk zwaarder wegen dan de nadelen (‘Wat is het leven waard als je niet geniet?’). Ook kul-argumenten gaan tellen (‘Rokers zijn leukere mensen’). Als we op een gegeven wel besluiten te veranderen dan worden we nog steeds tegengehouden doordat we de doelen vaag houden, uitstellen (‘Na mijn 30ste stop ik echt’) of naar beneden stellen (‘Ik rook alleen nog als ik me klote voel’).
2. De tweede truc heeft te maken met het beschermen van ons zelfbeeld. Mensen neigen er over het algemeen toe om succes aan zichzelf toe te schrijven en mislukkingen aan de buitenwereld. Ons zelfbeeld komt op die manier niet in gevaar, en dat beschermt ons tegen depressie en negatieve, pijnlijke gedachten. Deze truc zorgt er echter voor dat wij ‘ontspannen’ omdat we toch niks aan de ‘mislukkingen’ kunnen doen. Het ligt aan je partner, de economische crisis, het feit dat je met ADHD bent gediagnosticeerd of je vader ook altijd vreemdging. Het is niet echt jouw verantwoordelijkheid, denk je.
3. Het hebben van klachten of slechte gewoonten heeft, naast de voor de hand liggende voordelen, vaak ook andere minder opzichtige fijne kanten. Soms krijgen we daardoor extra aandacht of privileges en worden we van vervelende taken en verplichtingen ontheven. ‘Ah, wat sneu dat je zo belabberd voelt, ik kook vanavond wel.’Dat noemen we ziektewinst. Dat kan maken dat we stiekem niet zo gemotiveerd zijn om de klachten echt aan te pakken. Vaak is ook de identificatie met een groep – en het daarbij willen horen – een reden waarom we dingen doen die we van nature niet eens zouden willen doen. Veel rokers zijn zo begonnen. Dit ‘groepslidmaatschap’ maakt verandering ook lastiger.
Om te veranderen moet de kracht van deze trucs en excuses tijdelijk worden geannuleerd. En dat betekent het verwelkomen van een periode van leren, ploeteren, twijfelen, terugvallen en doorzetten. Alleen positief denken of boeken over the Secret lezen zullen niks voor je doen. De snelste route naar gedragsverandering is: je gedrag veranderen. Een tijdlang, zodat de veranderingen in je hersenen verankerd raken.
Wil je je goede voornemens een kans geven? Onderstaand dossier bespreekt de ingrediënten voor een succesvol veranderingsplan. Inzicht, actie en doorzetten.
Inleiding: de lijnen tussen gedachten, gevoel en gedrag
1. Blinde vlekken doorzien en het opsporen van denkfouten
Psycholoog, (relatie)therapeut, schrijver. Zoekend naar antwoorden op lastige levensvragen. Meestal tevergeefs. Meer info: marcelinolopez.nl.
Lees ook eens zijn boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012).
6 reacties
Goedemiddag knappe
Goedemiddag knappe kop
Veranderen heeft wel tijd nodig ja….
Ik heb nu 9 weken niet gerookt en hoop dit de rest van mijn leven vol te houden….
Heerlijk gevoel, zonder stress wakker worden —of ik nog genoeg sigaretjes heb om het komende uur door te komen —
Altijd een kettingrookster geweest en na 17 jaar wil ik er voorgoed vanaf zijn… van 20 sigaretten naar 0
Psychisch ook een verandering ; I was up , I fellt down… alleen nu na 9 weken gaat het opwaarts… Ik moet zo wennen dat ik mezelf momenteel een shock voor mijn omgeving vindt… Dus nog even geduld voor mezelf en omgeving….
En meteen bij de rokersgroep blijven staan, vanaf stopdag 1… Ook gezegd dat ik het nog heerlijk vind ruiken. Misschien wel extra confronterend, het werkt wel.
De eerste stopdag had ik zoiets van: als ik dit overleef dan red ik het nog wel een poos zonder die peuken… Joepie, al negen weken niet gerookt
En volgens mij nog geen kilo erbij Ik geloof dat veranderen kan , hier is het voorlopige bewijs !!
Groetjes
Marcelino, naast het
Marcelino, naast het veranderingsplan: inzicht, actie en doorzetten, kun je ook veranderingen bij mensen teweegbrengen op deze wijze:
Titel: The benefits of helping others (in Engels)
Link: http://www.andrewgmarshall.com/2010/09/04/the-benefits-of-helping-others/
Deze manier van verandering is gebaseerd op de werkwijze van de eigenaardig Amerikaanse psychiater en psychotherapeut Milton H. Erickson (info: http://en.wikipedia.org/wiki/Milton_H._Erickson ). Erickson gebruikte vaak ongebruikelijke manieren om mensen te veranderen.
Gus
Marcelino, ik wil graag een
Marcelino, ik wil graag een alternatief veranderingsplan aan jou voorstellen, namelijk (in volgorde):
1. Actie
2. Doorzetten
3. Inzicht (plus mogelijke vervolg opdrachten)
Actie
De cliënt volgt de aanwijzingen (opdrachten) van de therapeut uit.
Voorbeeld: een mannelijke cliënt – die bang is voor vrouwen – krijgt van de therapeut de opdracht een vrouw te zoeken die hij denkt is erg verlegen en probeert haar verlegenheid op te heffen. De cliënt kan haar verlegenheid opheffen door zich kwetsbaar op te stellen tegenover deze verlegen vrouw.
Doorzetten
De cliënt blijft doorgaan met het uitvoeren van de opdracht.
Voorbeeld: de cliënt gaat één keer per week naar deze verlegen vrouw toe en stelt zich bij haar kwetsbaar op. Het kwetsbaar opstellen moet geleidelijk plaatsvinden, want het te snel kwetsbaar opstellen kan bij de vrouw onaangename verassingen (zoals angsten) veroorzaken.
Inzicht (plus mogelijke vervolg opdrachten)
Als het bij de mannelijke cliënt lukt om de verlegenheid bij de vrouw op te heffen (de vrouw is in staat bij anderen zich kwetsbaar op te stellen) krijgt de cliënt leer- en werkopdrachten (het bestuderen van literatuur en het uitvoeren van verschillende activiteiten) van de therapeut.
Voorbeeld: de mannelijke cliënt leest boeken (of delen van boeken – kopieën) die door de therapeut zijn aanbevolen, zoals:
+ over het ontstaan van angsten/verlegenheid;
+ over relaties (bijvoorbeeld boeken van de relatietherapeut/schrijver Andrew G. Marshall, info: http://www.andrewgmarshall.com/books/ )
+ over “the Myth of Mars and Venus” (bijvoorbeeld boeken van de schrijvers Deborah Cameron en Cordelia Fine:
– The Myth of Mars and Venus: Do Men and Women Really Speak Different Languages? by Deborah Cameron (2008), info: http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/non-fiction/article2587988.ece
– Delusions of Gender: How Our Minds, Society, and Neurosexism Create Difference by Cordelia Fine (2010), info: http://books.wwnorton.com/books/detail.aspx?id=15543 )
De mannelijke cliënt voert verschillende activiteiten uit om zijn kansen te vergroten om een gezonde duurzame relatie met een vrouw te krijgen, zoals:
+ training in communicatievaardigheden;
+ naar de sportschool;
+ leren koken;
+ leren dansen;
+ leren om te gaan met kinderen
Marcelino (of anderen), graag
Marcelino (of anderen), graag jouw (jullie) commentaar op mijn alternatief veranderingsplan (peer review).
Gus
Ik ben nog nooit geholpen.
Ik ben nog nooit geholpen dan dat ik er alleen maar op achteruit ben gegaan en wel in allerlei gebieden van het leven ben ik vast gelopen door de bloody fucking pulpverlening. mensen belachelijk maken en publiekelijk vernederen met naam en toenaam en staat van dienst er onder terwijl zij nog nooit een dienst hebben bewezen. Zij hebben eerder schade verlies en onheil toegebracht. Het zijn overambitieuze en onvolgroeide uitwassen die het leven van anderen bewust zuur maken. Als je hier terecht iets van zegt na dat wat zij hebben misdaan of mis gezegd dan krijg je een belediging terug. Zij voelen zich heel wat. Sommige huisartsen willen er snel van af zijn zonder te willen praten of kunnen dat niet en verwijzen dan maar door naar de hulpverlening of naar therapie of wat dat dan ook mag zijn. Ik kan je zeggen dat het alleen maar minder heeft gemaakt. nadat je daar was geweest zat je wel dagen in een naargeestige sfeer van indoctrinatie en hersenspoeling en gedachtenbeinvloeding. Het heeft een slechte invloed op je gedachteleven en je gemoedsleven. Een mens heeft ook nog een gevoelsleven en een geestelijk leven. Ze zijn uit op sensatie en spanning van hoe minder hoe mooier en praten je bij voorbaat al kenmerken aan van een zeer ernstige psychiatrische aandoening zonder de familie zoals ouders uit de eerste lijn er bij te betrekken. dat zijn de naast betokkenen maar die laten ze er buiten. Ze willen tweedracht zaaien en een hoer uitsparen en dan moet je met vieze verhalen komen om een seksboekje uit te sparen. Ik hou niet van doctrines en dogma”s dit doet ,mij aan een leerstelling denken en is in mijn ogen een dwaalleer. Zij maken je achter je rug om bespottelijk en belachelijk vooral als je hun tegenspreekt. De politie van nu heeft geen zin meer om werk te doen en om gestolen goederen te achterhalen, en dan bieden ze weer eens hulpverlening aan en de dader blijft buiten schot. Het zijn meelopers epigonen en na-praters en groepsdaders die in alles napraten en na doen. Dan sta je weer alleen. Het Riagg en het G.G.Z. is uitschot, en tuig van de richel maar als je dat zegt dan geeft het hun niets. Het doet hun niets. Geestelijk gestoorde zorg. Het is tegenwoordig een hype geworden mensen daar al snel naar toe te verwijzen om maar niets te hoeven doen en maar wat interessant zijn. Ze willen gewoon van je af. Praten kunnen ze niet dan alleen maar van hulp roepen en therapie. En dit doen ze al zeer kort door de bocht. het werkt verstikkend want ze maken dat je vervreemdt van de samenleving en maatschappij en dat je geen thuis en huis meer hebt dan dat je daar op een afdeling zit weg te rotten. Het zijn zelfmoordvergeilers die hulp of pulpverleners. het zijn perverse sadistische sexistische viespeuken die gratis aan hun gerief willen komen om zo een sexlijn of sexboekje uit te sparen want de client is er nog. Een slechte invloed is het. Het zijn geestelijk gestoorde oversexte misdadige criminelen. Heel gemoedsoud en naargeestige sferen. Voor altijd ieder zijn vijand dat ben ik. Ik heb alleen maar bikkel de lul harde vijanden. Knal en de knal hard met hun suffe. Hulpverleners zullen wel een venerisch gevaar zijn voor de maatschappij door die vrije huwelijken die ze sluiten. De decadentie spat er van af, het zijn jeugdbedervers pur sang, en psychopaten lammelingen en ellendelingen. Ze willen een reactie uitlokken door te beledigen een ander mag dit niet maar zij wel onder het mom van wat zij doen. In het gevang hier mee die de jeugd bederft. De jeugd heeft de toekomst. Iedereen wil anderen ongelukkig maken om zich goed en belangrijk te voelen. Ze willen carriere maken en er geld aan verdienen. Good for nothing, they are only good for shit. Son of a basterd. Ambteloos burger zonder staat van dienst. Een beetje op mensen neerkijken na dat wat zij hebben misgezegd. het is gewoon prullaria en lariekoek uit boekjes. Waardeloze rommel van iemand die in een psychopatenasyl thuishoort of een rijksinrichting voor psychopaten. Ongecorrigeerde uitwassen. Er niet op reageren want ze willen een reactie horen of uitlokken. daar is het hun om te doen. Ik hoorde vaker van misstanden van mensen die het zelfde zeiden. De instantie had niet zo”n goede naam. Mensen bleven er vaak lang in hangen en in steken en het hielp niets en maakten mensen er afhankelijk van. Hoogmed komt voor de val en wie een kuil graaft voor een ander valt er zelf hoop ik nog eens lekker in en dat zij er nooit weer uitkomen mogen. het kwaad zal niet voor eeuwig overwinnen. Ik hoop dat zij blijvend de verliezer zijn in alles wat men doet en er geen cent meer aan verdient. Onopgevoed. Zij horen thuis bij de reclassering maar doen alsof het slachtoffer daar hoort. Zo verdraaid en krom. Zij hebben mensen zeer verdriet en onoverkomelijk leed aan gedaan en zitten boordevol arrogantie en pretentie. gezien en gehoord willen worden zonder dat anderen ook maar een keer gehoord zijn. Je voelt je vermoord en ze zijn levensgevaarlijke uitwassen. Het lijkt wel alsof ze zich nergens over hoeven te verantwoorden na dat wat zij hebben misdreven. Ik heb een zeer diepe afkeer gekregen voor alles maar dan ook alles wat met hulp of pulpverlening te maken heeft. Het zijn veinsaards en dubbeltongige geldgeile geldwolven en carriere klootzakken en loeders.
Veranderen qua gedrag tegenover vriendin
Hoi. Ik heb een ex sinds kort maar we weten allebei dat we voor elkaar bestemd zijn. Alleen ze wil eerst dat ik verander. Dat begrijp ik ook en dat wil ik al een hele lange tijd doen maar het lukt me niet. Ik moet veranderen qua gedrag op onder andere seksueel gebied. Ook op sociale vlakken. Ik ben slecht in sociale contacten maken en een gesprek gaande houden. Ook qua respecteren moet ik veranderen. Kan iemand mij hiermee helpen alstublieft?
Mvg Casper