Simpele metaforen helpen soms om ingewikkelde situaties uit ons echte leven begrijpelijk te maken. Laten we een liefdesrelatie daarom eens vergelijken met een huisstoel.
Misschien heb je er nooit zo over nagedacht, maar een goede stoel (of bank) in je huis is extreem belangrijk: je brengt er namelijk een groot deel van je dagelijkse leven op door. Lezend, tv-kijkend, gesprekken voerend, nadenkend, etend, sudoku’s makend. Een goede stoel is niet te zacht, niet te hard, biedt voldoende rugsteun en bewegingsvrijheid, enzovoorts. Een slechte stoel verpest je rug, je humeur, je concentratievermogen en je productiviteit. Belangrijk dus om zorgvuldig te kiezen. Bij de keuze voor een stoel voel je gelukkig al na een paar minuten of deze comfortabel genoeg is om er een hele film op uit te kijken.
Hoe lastig is het om een goede stoel te vinden? Dat ligt eraan wat je verder nog van de stoel verwacht (en de stoel van jou).
Complexiteitsniveau 1: ‘Ik wil een stoel die lekker zit.’
Stel dat je niks geeft om looks, uitstraling, merk of materiaal: het belangrijkste criterium is dan of de stoel comfortabel is. Comfortabel genoeg om er een groot deel van je dagelijkse leven op te slijten. Als je op stoelenjacht gaat, zijn er grofweg drie mogelijke scenario’s:
- A. Ja. Deze stoel zit goed. Houden!
- B. Nee. Deze stoel veroorzaakt ongemak en rugpijn. Weg ermee!
- C. Misschien. Deze stoel is een twijfelgeval.
A. Zit de stoel goed? Niets aan doen, rustig blijven zitten. De stoel blijft. B. Geeft de stoel rugpijn? Auw, vervelend, toch is de diagnose makkelijk gesteld: de stoel veroorzaakt pijn en moet terug. C. En dan heb je de stoelen uit de twijfelcategorie, die zijn het lastigst. Ligt het aan de stoel of moet je gewoon nog even wennen? Om zeker te zijn dat je de juiste beslissing neemt zou je hem een tijdje kunnen testen.
De meeste stoelenjagers hebben meer verwachtingen dan alleen de wens van zitgemak. Dat compliceert de keuze.
Complexiteitsniveau 2: ‘De stoel moet ook stofvrij, goedkoop, roodbruin, duurzaam en… zijn.’
Misschien wil je dat de stoel bij de rest van je interieur past. En dat ie makkelijk schoon te maken is. En hij moet stofvrij zijn, want je bent gevoelig voor huismijt. O ja, ook wil je dat de stoel duurzaam en ecologisch is gemaakt, liefst in Zuid-Amerika. Elk selectiecriterium dat je toevoegt verkleint de kans dat je simpelweg tevreden bent met een stoel, zelfs als hij heerlijk zit.
Complexiteitsniveau 3: ‘Wil ik de stoel morgen nog wel?’
Laat er tijd overheen gaan en je merkt dat alles in het leven onvoorspelbaar en veranderlijk is. Inclusief wijzelf. Onze verlangens, angsten, obsessies en verliefdheden zijn nogal vluchtig en wisselend van aard. Ze kunnen dagelijks, wekelijks, maandelijks en jaarlijks veranderen. Als je ziek bent of door je rug bent gegaan wil je een comfortabele stoel. Als alles goed gaat of als je bezig bent andere ambities uit te leven, dan past een luxe stoel met de juiste uitstraling misschien beter bij je.
Complexiteitsniveau 4: ‘Ik wil alleen die Ene Speciale Stoel die mij kriebels geeft.’
Nu wordt het écht ingewikkeld. Behalve dat de stoel aan functionele criteria moet voldoen wil je ook dat hij speciale kriebels in je buik veroorzaakt. Het verlangen naar verliefdheid, passie en romantiek compliceert elke relatie. Het concurreert met praktische doelen zoals ‘zitgemak’ en ‘duurzaamheid’. Verliefd zijn op de stoel betekent niet per se dat hij ook lekker zit of lang meegaat. Verliefdheid laat ons blindstaren op de verkeerde dingen. We raken gehecht aan stoelen die ons rugpijn geven bijvoorbeeld.
‘Een gelijkwaardige relatie is eigenlijk één doorlopende onderhandeling waarin je constant aan het checken bent of jullie wensen genoeg met elkaar overeenkomen.’
Complexiteitsniveau 5: ‘O jee, de stoel verwacht ook dingen van mij!’
Behalve wisselende en tegenstrijdige verlangens in onszelf, hoefden we ons tot nu toe niet druk te maken over wat de stoel er zelf van vindt. Je kunt hem gebruiken en misbruiken zoals het je blieft. Stel dat stoel net als jij ook een bewustzijn heeft. Misschien vind jij dat jullie een match zijn, maar de stoel niet. ‘Sorry, ik heb meer ruimte voor mezelf nodig. En je geur bevalt me eigenlijk ook niet.’
Dat behoeftes wederzijds moeten zijn, is een last. Het verkleint je kansen op een fijne, knappe stoel aanzienlijk. Bij een levenloze stoel hoef je maar eenmalig goed te onderhandelen over de prijs, daarna is hij van jou en mag je ermee doen wat je wilt. Bij een levende stoel blijf je bezig. Een gelijkwaardige relatie is eigenlijk één doorlopende onderhandeling waarin je constant aan het checken bent of jullie wensen genoeg met elkaar overeenkomen.
- – ‘Vind je het oké als ik deze keer de verjaardag van je moeder skip?’
- – ‘Mag ik nu eens de afstandsbediening?’
- – ‘Ik vind de buurman aantrekkelijk.’
Het feit dat de stoel bewust is, injecteert een reeks nieuwe gevoelens in de stoelbezitter: verlatingsangst, angst om te kwetsen, bindingsangst, wantrouwen, jaloezie, wrok, boosheid, schuldgevoel en schaamte. Je begrijpt vast waarom sommige mensen een liefdesrelatie verkiezen met een pop, robot of huisdier. Een gelijkwaardige partij triggert angst en onzekerheid. Je weet nooit zeker of die stoel morgen nog steeds blij is met jullie deal. Het gevoel van controle en veiligheid wordt erg belangrijk in een gelijkwaardige relatie.
Oké, genoeg stoelmetafoor! Je snapt de boodschap inmiddels: het is extreem lastig een leuke, passende partner te vinden (die jou ook wil), laat staan om daar vervolgens een fijne relatie mee te onderhouden die jaren duurt.
De verwachtingen van een moderne liefdesrelatie zijn nogal hooggespannen:
Jij en ik – twee levende, veranderende wezens met unieke persoonlijkheden, achtergronden, verlangens en issues – proberen elkaar vrijwillig zo lang als mogelijk te bevredigen op emotioneel, seksueel, geestelijk, vriendschappelijk en huishoudelijk niveau. Het liefst onder één dak, zonder pauzes en seksuele inmenging van derden.
Dit is de taak waar we voor staan als we een fijne relatie willen. Gezien de verschillende verlangens, angsten en levensfasen die over en weer moeten kloppen, zijn er twee aspecten essentieel om enige kans van slagen te hebben:
– Je hebt een geschikte partner nodig met wie je samen al deze ingewikkeldheden kunt elimineren en versimpelen. Met de juiste partner, die er hetzelfde in staat als jij, voelt het helemaal niet zo ingewikkeld (en met elke andere partner wel).
– Je moet zelf ook zo’n geschikte partner worden!
Wat is daarvoor nodig? Een goed liefdeskompas bestaat uit:
Zelfkennis. De juiste prioriteiten stellen en weten wat je nodig hebt in de liefde loodst jou in een goede relatie. Veel ervaring hebben met relaties helpt daarbij, maar is niet genoeg. Mensen hebben niet meer dan een paar (hechte) relaties in hun leven. Bovendien is échte zelfkennis lastig door (1) de wisselende aard van verlangens, angsten en levensfases en (2) onze neiging om onszelf voor de gek te willen houden.
Kennis over relaties. Omdat jij en ik maar een paar diepe relaties in ons leven kunnen hebben is het handig te weten wat de wetenschap zegt over goede, duurzame relaties. Er doen zich veel sprookjes en misverstanden de ronde. Je moet weten of jouw dromen realistisch zijn: bestaat de partner of relatie die jij wilt ook echt? En welke types matchen met elkaar? Hoe vind je zo’n partner die bij jou past? Hoe zorg je dat het wederzijds is en dat de relatie niet scheefgroeit?
Inlevingsvermogen en intuïtie. Om elkaar te begrijpen (en te kunnen beïnvloeden) moet je je kunnen verplaatsen in de ander. Dit vermogen om mensen te kunnen lezen is meer een talent dan een vaardigheid die je kunt leren, toch kun je er beter in worden.
Goede en eerlijke communicatie. Jij en de ander zijn levende wezens die continu veranderen: als je een relatie goed wilt houden, moet je dus goed met elkaar leren communiceren en eerlijk zijn. Goede communicatie is de smeerolie van een relatie: het vergroot wederzijds begrip en brengt mensen bij elkaar. Slechte communicatie vergroot de kloof en het wantrouwen. Door eerlijk te zijn kom je er eerder achter of je wel in de juiste relatie zit.
Het slechte nieuws is dus dat het nogal lastig is om in een fijne liefdesrelatie te belanden. Het goede nieuws is dat ik samen met liefdeswetenschapper Tila Pronk een Match Test en bijhorende e-training ontwikkel die singles helpt een partner te vinden die bij hen past. Deze lente gaat het online. Je kunt hier alvast een kijkje nemen: lovelab101.com.
Psycholoog, (relatie)therapeut, schrijver. Zoekend naar antwoorden op lastige levensvragen. Meestal tevergeefs. Meer info: marcelinolopez.nl.
Lees ook eens zijn boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012).
Recente reacties