Mensen die systematisch liegen zijn zelden slecht of gemeen (tenzij er psychopathie in het spel is). Het zijn vaak gevoelige, conflictvermijdende mensen die ooit goede reden hadden om te liegen. Ik denk aan een voormalig cliënt die uit angst voor zijn streng religieuze ouders van jongs had geleerd iets essentieels over zichzelf totaal te verzwijgen. Hij viel op mannen. En dat was een zonde. Rond zijn vijfentwintigste was zijn leven een totale leugen: verloofd met een vrouw, werkend in een baan waar hij niet thuishoorde, ontspanning vindend in darkrooms. Verstoppertje spelen was een levensstijl voor hem geworden. Zijn leven was een zootje. Het kaartenhuis stortte in toen de man waarvan hij hield contact verbrak vanwege zijn ‘lafheid’. Pas toen is hij hulp gaan zoeken om zijn leven op de rails te zetten.
Liegen is jezelf verstoppen. En dat is, als je het maar bij voldoende mensen doet, een goed recept om eenzaam, onbegrepen en ongelukkig te worden. Het wordt lastig een coherent zelfbeeld te hebben: je gedraagt je anders in het bijzijn van anderen dan hoe je echt bent. Dat is verwarrend. De ander reageert niet per se op jou, maar op een versie die jij van jezelf probeert te verkopen. Hardnekkige leugenaars hebben vaak problemen met hun identiteit: ze weten eenvoudigweg niet meer wie ze nou echt zijn
Hoe minder maskers je hebt, hoe makkelijker en transparanter je leven daardoor wordt. Mensen weten wat ze aan je hebben en jij weet sneller wat jij aan anderen hebt. Toegegeven, deze transparantie is niet altijd eenvoudig. Homoseksueel of atheïst zijn in een gezin of cultuur waarin dat wordt afgekeurd, is bijvoorbeeld al een stuk lastiger dan wanneer jouw omgeving meer progressief is. Je seksuele wensen uiten kan een dealbreaker zijn als je verwacht dat jouw partner daarvan walgt. Een goede vriend eerlijk confronteren met zijn ergerlijke gedrag kan voor ruzie zorgen. Er zijn talloze redenen om niet eerlijk te zijn.
En je kunt je afvragen in hoeverre eerlijk zijn loont, maar iemand die echter te weinig ruggengraat heeft ontwikkeld om af en toe te zeggen wat hij écht vindt, mist waarschijnlijk iets heel essentieels in zijn leven: een vruchtbare band met de mensen zijn/haar leven. Door je toevlucht te nemen tot de leugen, word je én niet geconfronteerd dat je misschien wel in een onvruchtbare relatie, samenwerking, baan of vriendschap zit én geef je je het geen kans om uit te bloeien tot iets moois en wederzijds. Eerlijk zijn (zowel tegen jezelf als de ander) is de beste manier om uit te vinden of je met de juiste mensen werkt of bent.
De oplossing uiteraard is simpel, maar vergt waarschijnlijk wel lef: pas je gedrag aan de inhoud van je woorden aan, of je woorden aan je gedrag. De meeste mensen hoeven gelukkig niet uit zo’n diepe, vieze kast te kruipen als mijn ex-cliënt, maar toch zullen veel mensen de statische en uiteindelijk ongelukkig makende veiligheid van hun eigen gevangenis. De snelste manier om je leven op de rit te krijgen is jezelf te beloven eerlijk te zijn. Het wordt dan heel lastig om op excuses te leunen waarom je niet naar de sportschool gaat, te blijven hangen in vriendschappen en relaties waar je blijkbaar ongelukkig van wordt of jezelf in gekke bochten te wringen als mensen erachter komen dat je de werkelijkheid verdraait. Het is aanvankelijk misschien ongemakkelijk en zelfs pijnlijk, uiteindelijk is het ook een grote bevrijding en de meest zekere route naar een meer energiek en echt leven.
Woorden en daden laten overeenkomen kan (aanvankelijk) extreem lastig zijn: ‘Nee’ zeggen tegen afspraken of ‘vrienden’ waar je geen zin in hebt, kan uiteindelijk maken dat bepaalde mensen en rituelen voorgoed uit je leven verdwijnen. Misschien kom je erachter dat je veel dingen tegen je zin doet, puur om anderen te behagen. Wie precies help je uiteindelijk daarmee? Je houdt daarmee een vervelend leven in stand.
Ik ben van nature conflictvermijdend van aard. Een pleaser en allemansvriend. Ook in intieme relaties. Dat heeft, achteraf gezien, voor veel drama gezorgd. Ik heb veel situaties vermeden (lees: kansen gemist) puur omdat ik het lastig vond om anderen en mezelf in lastige situatie te brengen. Dat veranderde tot ik leerde dat:
1. Je ongemakkelijke en gênante waarheden op een verteerbare manier kunt brengen (zonder te liegen).
2. Eerlijk zijn, ook als het op de korte termijn strijd geeft, op de lange termijn zuiverend werkt op je relaties en leven.
Zit jij op dit moment klem in je leven? Vastgelopen in een baan of relaties waarin weinig leven zit? In plaats van allerlei kunstmatige (therapeutische) interventies kun je ook beginnen eerlijker naar jezelf en anderen te zijn. Er is geen snellere route naar verandering. Het loont om te oefenen met eerlijkheid.
Meer lezen over de liegen? Lees dit artikel.
Psycholoog, (relatie)therapeut, schrijver. Zoekend naar antwoorden op lastige levensvragen. Meestal tevergeefs. Meer info: marcelinolopez.nl.
Lees ook eens zijn boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012).
1 reactie
So true, op dit moment zit ik
So true, op dit moment zit ik in een periode waarbij ik leer eerlijk te zijn naar mezelf toe en anderen. Het is ff lastig en ik ben er superonhandig in, maak nog drama omdat ik niet meteen zeg wat ik echt vind. Moeite ook om mijn grenzen aan te geven maar dat gaat nu echt met vallen en opstaan. Ik weet heel goed waar deze dingen vandaan komen maar wat is het een verademing om gewoon eerlijk te zijn als je ergens mee zit. Ik zit nu in een stroomversnelling hiermee en loop af en toe een beetje te stuiteren van de adrenaline als ik open ben en mijn angsten deel met anderen en mijn freak-momenten gewoon open en bloot laat zien.