Hoe deze column jou gelukkiger kan maken? Lees het met aandacht

Als therapeut denk ik noodgedwongen na over hoe mijn cliënten iets gelukkiger kunnen worden. Eén simpel inzicht wil ik je niet onthouden. Zie het als gratis therapeutisch advies. Voor ik daar aan toe kom, eerst iets over de kern van psychisch lijden.

Hoe complex psychische klachten ook lijken en welke diagnose je er ook aan vastspijkert, uiteindelijk zijn ze terug te voeren op een simpel conflict: de pijn is pas voelbaar als er een kloof is tussen ‘jouw huidige situatie’ en ‘hoe je zou willen dat die situatie is’. Het is het idee dat het huidige moment anders zou moeten zijn dan het nu is dat spanning veroorzaakt. Als je slaapt, danst, sekst of in een spannend boek verzonken bent, dan lijd je op dat moment waarschijnlijk niet. Dan ben je even met al je aandacht bij datgene wat je aan het doen bent.

Onderzoek* laat echter zien dat wij ongeveer de helft van de tijd bezig zijn met dagdromen, piekeren en tobben. En dus niet met datgene wat we daadwerkelijk aan het doen zijn. Datzelfde onderzoek laat ook zien dat het juist die innerlijke monoloog is die ons ongelukkig maakt. Zo werkt ons brein nou eenmaal. Die grijze pudding is niet geëvolueerd om ons gelukkig te maken, maar ons te helpen overleven. Onze gedachtenstroom gaat daarom bijna automatisch en onafgebroken uit naar de zaken die níet goed gaan en aandacht nodig hebben in ons leven. In de praktijk praten we daarom onophoudelijk tegen onszelf en herkauwen we de hele dag door voornamelijk dezelfde deuntjes over gemiste kansen, vervelende conversaties, financiële zorgen en aankomende verplichtingen. We maken ons vaak zorgen over zaken waar we geen invloed meer op hebben óf we maken ons zorgen terwijl we gewoon actie zouden kunnen ondernemen.

En waarom pijnigen we onszelf ook alweer zo? Omdat we hopen in de toekomst gelukkig te worden natuurlijk. Een partner versieren, een vliegbrevet halen, financiële zekerheid hebben: alles wat we willen bereiken, belooft dat we eindelijk kunnen genieten wanneer dat gedaan zou zijn. Natuurlijk is het belangrijk toekomstdoelen te hebben – gezond blijven, je kinderen verzorgen, een goed huis te hebben. En onvrede is soms broodnodig om grote stappen in je leven te durven zetten. Dat staat buiten kijf, maar we realiseren ons te weinig dat we alsmaar het geluk in de toekomst nastreven en het huidige moment verwaarlozen. En alleen dit moment bestaat. We zoeken eigenlijk onbewust naar voldoende redenen om nú te kunnen genieten. Dit klinkt misschien als een open deur, toch vergeten mensen dat dit de verborgen logica is die de koers van hun leven bepaalt. En de kwaliteit ervan.

Als therapeut kan ik alvast zeggen: er zijn voor de meeste mensen nóóit genoeg redenen om nu te genieten. Je kunt altijd wel iets verzinnen dat mist in je huidige leven. Zeker in de hysterische consumptiemaatschappij waar entertainment, comfort en kunstmatige kicks hoogtij vieren, krijg je constant het gevoel dat je allerlei boten mist en meer uit je leven zou moeten halen. De huidige economie, gebaseerd op onophoudelijke groei, is ontworpen om die leegte in jou te stimuleren en uit te buiten. Alleen al in de supermarkt kun je uit honderden producten kiezen om een ultiem ontbijtje voor jezelf te organiseren.

Als dat al keuzestress geeft, laat staan al die andere beslissingen die je nog op een dag moet nemen.

Gelukkig bestaat er een eenvoudig recept om jezelf af en toe van deze (innerlijke) ratrace te verlossen: leef alsof je met je favoriete hobby bezig bent. Dan bestaat alleen het nu. Nieuw onderzoek laat zien dat mensen die hun aandacht bij het hier en nu houden – wat ze verder ook doen – een stuk gelukkiger zijn. Of je nou de was doet, met de buurvrouw praat of aardappelen schilt, doe het met liefde en aandacht. Een gelukkig brein is gefocust op het moment en piekert niet.

P.s. Aandacht voor het nu kun je trainen. Met meditatie bijvoorbeeld of een simpele post-it die jou aan het hier en nu herinnert.

Bron: Killingsworth, M. A. & Gilbert, D. T. (In press). A wandering mind is an unhappy mind. Science.