Stop met piekeren, keer je aandacht om

Psychologen hebben ontdekt dat de mens het gelukkigst is als hij in een staat verkeert waarin hij opgaat in de activiteit waarmee hij bezig is. Psychologen noemen deze toestand ‘flow’. Flow ontstaat wanneer je een doel in het hier en nu voor ogen hebt dat om al jouw focus vraagt. Die focus geeft jou de mogelijkheid jezelf te vergeten, een te worden met wat je doet en elk gevoel van tijd te vergeten. Het gaat om een fysieke of intellectuele bezigheid, passend bij jouw skills, die het uiterste van je vraagt. Nét niet te moeilijk dus. Het heeft min of meer dezelfde uitwerking als cocaïne. In ons dagelijks leven staat deze flow vaak ver van ons af.

Uit onderzoek blijkt dat mensen ongeveer de helft van de tijd bezig zijn met piekeren, dagdromen en tobben. Deze tranceachtige piekertoestand wordt door psychologen ook wel het terugvalnetwerk van het brein genoemd. Dit is voor de gemiddelde mens de standaardtoestand van zijn geest als hij niet specifiek ergens mee bezig is. Let er maar eens op. In ons hoofd zijn we onophoudelijk tegen onszelf aan het praten. Datzelfde onderzoek laat zien dat het precies die ongecontroleerde, innerlijke monoloog is die ontevreden, gestrest en ongelukkig maakt. Hoe meer de hersenen in het verleden aan het graven zijn of de toekomst proberen te beheersen, hoe meer de aandacht verschuift naar de zaken die níét goed gaan in ons leven. De hardnekkige piekeraar herkent het vast.

Het goede nieuws: je kunt dit proces leren omkeren. Mensen die hun aandacht trainen, bijvoorbeeld met mindfulnessmeditatie, worden daar daadwerkelijk gelukkiger en minder angstig door. Ze doorbreken de negatieve gedachtenspiraal die hun dagelijks leven beheerst. Het klinkt zweverig, maar leren leven in het nu werkt. Focussen maakt gelukkig.
Wees dankbaar voor wat er wel in je leven is – Nu we het toch over aandacht hebben: geluk is ook meer aandacht schenken aan de positieve dingen in je leven. Om vooruit te komen is ondankbaarheid en bezorgdheid een belangrijke (en soms nodige) katalysator, voor geluk in het hier en nu is het een obstakel. Mensen die ontevreden zijn, werken vaak hard om hun leven beter te maken – want daar is dat gevoel voor gemaakt – maar het is goed te realiseren dat alles wat wij in de toekomst proberen te bereiken, zoals een mooi huis, relatie, diploma of strak lichaam, belooft dat we eindelijk kunnen genieten wanneer we dat eenmaal hebben. We zoeken dus eigenlijk naar voldoende redenen om nú te kunnen genieten.

Hoe je de meetlat voor geluk legt is welbeschouwd subjectief, afhankelijk van hoe je je zegeningen telt en met wie je je vergelijkt. Ongelukkige mensen vinden zichzelf bijvoorbeeld onaantrekkelijk of onsuccesvol; gelukkige mensen vinden dat vaak ook, maar ze blijven wel oog houden voor waar ze wel goed in zijn en wat er wel fijn is in hun leven. Op precies die manier zijn dankbare mensen ook gelukkiger in de liefde. Gelukkige partners zien de leuke kanten van hun relatie en houden het daardoor langer vol.
In een onderzoek waarin werd gezocht naar klachten die het einde van een relatie voorspelden bleek het woordje ‘maar’ de hoogste ogen te gooien. Gelukkige partners nuanceerden hun klachten met een aspect waarover ze wel dankbaar waren: ‘Hij is heel lui, maar dat zorgt soms voor hilarische situaties.’ ‘Ze is af en toe wat egoïstisch, maar dat komt doordat ze vroeger nogal liefdeloos is opgevoed.’ ‘Hij praat niet makkelijk over zijn gevoel, maar hij laat zijn liefde op een andere manier zien.’

De ongelukkige partners nuanceerden hun klachten niet. Die zagen of benoemden alleen de schaduwkant. ‘Hij is lui.’ ‘Ze is negatief.’ Als je niet ziet wat er wel leuk is aan de ander, is het makkelijk om diegene van alles te verwijten. Zoals gezegd: ons brein ziet eerder wat er niet deugt dan wat er wel deugt. Van die ongelijkheid moeten we af zien te komen, als we tenminste gelukkiger willen worden. Je zou bijvoorbeeld dagelijks drie keer twintig seconden kunnen stilstaan bij een aspect uit je huidige leven waarvoor je dankbaar bent. De mensen die dat omwille van de wetenschap probeerden bleken significant gelukkiger dan de mensen die dat niet deden. In alle aspecten van hun leven.