De mens houdt van seks. Dat we niet net als de bonobo’s de godganse dag staan te paren mag een klein wonder heten. Seks op tv, seks op de eerste date, cyberseks, seksfeesten: de mens is een bijzonder sexy soort. Toch lopen we gelukkig niet de godganse dag achter ons geslachtsdeel aan.
De oorzaak? Ons seksueel gedrag wordt maatschappelijk gereguleerd door sociale druk, moreel besef, religie en wetgeving.
De mens houdt van seks. Dat we niet net als de bonobo’s de godganse dag staan te paren mag een klein wonder heten. Seks op tv, seks op de eerste date, cyberseks, seksfeesten: de mens is een bijzonder sexy soort. Toch lopen we gelukkig niet de godganse dag achter ons geslachtsdeel aan.
De oorzaak? Ons seksueel gedrag wordt maatschappelijk gereguleerd door sociale druk, moreel besef, religie en wetgeving.
In kleine gemeenschappen heb je meestal nog geen wetboek en politiemacht nodig. Afwijkend seksueel gedrag wordt geremd door de afkeuring van de directe sociale omgeving. Wie denkt aan wat de buren wel niet zullen zeggen, zal zich twintig keer bedenken voordat hij zijn seksuele fantasieën zo maar in praktijk brengt. Als losbandige dorpsslet bekend komen te staan is geen pluspunt op je persoonlijk Cv.
Niet alleen de blik van de buren, de blik van de pastoor, imam of sjamaan houdt het seksueel gedrag van de mens ook in toom. Religie en moraal zijn altijd sterk met elkaar verbonden geweest. De grote wereldreligies dragen allemaal een restrictieve seksuele moraal uit: het hoort met de wettelijke partner, thuis, en met mate. Een vrije seksuele moraal wordt door de meeste religieuze instituties gezien als een bedreiging voor de bestaande orde en zou maar tot chaos en anarchie leiden.
Ook in onze moderne complexe samenleving is sociale druk nog altijd een bijzonder effectief middel om seksueel gedrag te reguleren. Er zijn maar weinig mensen die in zijn voor een openbare vrijpartij midden op de Dam tussen het winkelend publiek. Dat hoort niet. Maar seks op een zaterdagnacht in de wc van een nachtclub is alweer een stuk geaccepteerder. Eigenlijk hebben officiële wetten niet zo’n grote invloed op ons seksleven. Sociale druk, religie en moraal zijn belangrijker. Maar wetten vormen wel een belangrijk referentiekader: ze laten zien wat de samenleving absoluut onacceptabel vindt. In Nederland gaat het dan bijvoorbeeld om pedofilie en verkrachting.
Toch hebben de meeste reguleringssystemen ook wel ergens een escape-optie. Het katholieke carnaval bijvoorbeeld, van oudsher een feest van de omgekeerde wereld. Even mag de katholiek alles wat God verboden heeft. Lekker even stoom afblazen zonder consequenties om daarna de rest van het jaar weer keurig volgens de regels te leven.
Seksualiteit en samenleving: meestal blijft het een ongemakkelijke combinatie. Maar in veruit de meeste gevallen wint het sociale dier het van het seksuele beest in ons. Die overwinning zien we vaak als bewijs van de menselijke beschaving. Maar misschien schuilt daar nu juist het beest in ons: onze angst om alleen geïsoleerd en eenzaam achter te blijven. Want wie is er dan nog om seks mee te hebben?
2 reacties
Een geweldige column. Goed
Een geweldige column. Goed doordacht. Echter het is net of het seksuele beest en het sociale dier aparte wezens zijn. Niets is minder waar. Ze zijn verenigd in een en dezelfde persoon. De katholiek die zich helemaal te buiten gaat tijdens carnaval doet me denken aan de vrome kerkganger die de kat in het donker knijpt. Door de week naar de hoeren en zondag braaf in de kerk weer boete doen. Of de moslim man die sterke drank uit een theekopje drinkt zodat Allah dat niet in de gaten heeft.
Wij zoeken allemaal onze grenzen op. En soms gaan we over de grenzen heen, vaak in het geniep, maar ook onder invloed van alcohol of andere drugs. Af en toe worden we dan betrapt en als het gaat om een bekende Nederlander, is het groot nieuws.
Onze driften zorgen voor het voortbestaan van de soort. In die zin proberen we onszelf met normen en waarden af te remmen. Niet gek trouwens, onze aardbol heeft behoorlijk te lijden onder onze expansie als soort.
De strijd tussen onze moraal en onze instincten is dagelijks zichtbaar. Het onderdrukken van onze diepste verlangens kan ons beschadigen. Het vrijlaten van onze diepste verlangens brengt anderen schade toe. Ziehier het dilemma. Ben benieuwd hoe dat afloopt.
Paul Bras
Beste Paul,
Bedankt voor je
Beste Paul,
Bedankt voor je uitvoerige reactie. Helemaal eens dat in de mens twee uitersten schuilen die zich al naar gelang kunnen afwisselen. Op het juiste moment goed weten te doseren lijkt de kunst. En ja, bij BN-ers kijkt half nederland mee als dit doseren mislukt. Zijn wij blij dat we als “gewone stervelingen” wat vaker een steekje kunnen laten vallen zonder dat half Nederland van onze menselijke/dierlijke driften smult in de ochtendkrant!
Mirjam Woertink