Verstoort internet persoonlijk contact?

Een beetje wel ja. En waarschijnlijk herkennen we het in ons eigen leven. We hebben allemaal weleens de emotionele mail gestuurd die we niet hadden moeten sturen. De mail die onnodig een vriendschap kostte of ruzie ontketende. Digitaal contact mist namelijk een heel wezenlijk element: visuele cues om je communicatie bij te sturen. En die zijn extreem belangrijk. Vooral als je geen goed schrijver bent.

Er is een bekende regel van psychologieprofessor Albert Mehrabian die stelt dat 55% van wat we zeggen bepaald wordt door lichaamstaal en gezichtsexpressie, 38 % door de toon van je stem en slechts 7 % door de woorden die we kiezen. Deze ’55-38-7′-regel is sinds de professor haar in 1971 publiceerde nog steeds in schwung bij communicatiewetenshappers. Of ze honderd procent geldig is lastig te zeggen, maar alle onderzoeken bevestigen het belang van nonverbale signalen. Meerdere onderzoeken van een Amerikaans mediabedrijf MIT Media Lab lieten bijvoorbeeld zien dat zij met 87 % zekerheid het resultaat konden voorspellen van telefonische verkooppraatjes, presentatie pitches en onderhandelingen, zonder ook maar één woord te horen. Ze hoefden slechts op twee dingen te letten: de ratio dat iemand aan het woord is en luistert, en de hoeveelheid fluctuatie van de toonhoogte. Je kunt nog zulke goede argumenten hebben, zonder een beetje flow, kracht en oprechtheid in je manier van praten zul je anderen niet snel overtuigen. Bij digitaal contact ontbeert dit.

Internet verstoort niet alleen het contact, er zijn aanwijzingen dat het een beetje contactgestoord kan maken. Het schijnt dat naarmate mensen meer achter een computer werken ze ietwat ongevoeliger en egoïstischer worden in hun dagelijkse communicatie. Hoe dat precies werkt weten onderzoekers niet, maar hersenscans laten verminderde activiteit in hersengebieden die we gebruiken om andere mensen te lezen. Ons inlevingsvermogen kan wat afstompen. Dat kan het gevolg zijn van veel internetten. We reageren bij normale ontmoetingen bijvoorbeeld vaak fysiek op het gelach en de gezichtsexpressies van anderen. We spiegelen hun gezichtsexpressies en lachen hardop mee als zij lachen. Dit spiegelgedrag maakt dat wij ook (fysiek) voelen wat de ander voelt. Dit gebeurt minder als we voor een schermpje zitten en naar een smiley kijken.

Een aspect dat hierbij ook van belang is: aanrakingen. Lichamelijk contact heeft veel meer effect dan we ons realiseren. Een minimum aan fysiek contact maakt echt verschil. Studenten doen bijvoorbeeld twee keer zo vaak mee aan een vrijwilligersproject als ze op de arm getikt te worden door hun leraar. De hand van de dokter op hun schouder doet patiënten denken dat ze twee keer zo lang met hem in gesprek waren en mannen die een vrouw uitvragen hebben ongeveer twee keer zoveel succes als ze haar eventjes op de schouder tikken. Relaties waarin veel wordt aangeraakt, worden als meer bevredigend gezien. Het lichaam interpreteert een aanraking als ‘wij delen de last’ en maakt direct het knuffelhormoon oxitocine aan. Je voelt daardoor mee connectie en bent eerder bereid iets voor elkaar te doen of te laten.

Het is daarom niet gek dat mensen die elkaar face to face spreken meer geneigd zijn elkaar te steunen en te helpen dan mensen die dezelfde onderhandelingen via de email zouden doen. En dat ze andersom iemand gemakkelijker bedonderen als het contact via een beeldscherm verloopt dan wanneer ze hun gesprekspartner recht in de ogen kijken. Mensen worden iets ruwer en ongevoeliger.

Als we iemand persoonlijk kennen verzinnen we de nonverbale cues erbij en zien we diens glimlach of specifieke frons voor ons, maar als we mensen niet kennen dan kunnen zelfs de meest oprechte intenties en positieve boodschappen niet overkomen. Dit werkt in het nadeel van online daters die elkaar (waarschijnlijk) nooit hebben ontmoet en het gemis aan non-verbale signalen niet goed weten te compenseren. Aan de andere kant schijnen mensen afwijzingen via een datingsite minder persoonlijk te nemen dan een blauwtje in de kroeg.