Aan de buitenkant zie je vaak niets bijzonders aan mensen met een negatief zelfbeeld. Ze zien er normaal uit, ze zijn vriendelijk, ze hebben een prima baan. Het zijn vaak de mensen die daarnaast ook nog vrijwilligerswerk doen of regelmatig bij hun oude tante op bezoek gaan. Klinkt goed toch? Maar aan de binnenkant speelt er zich iets heel anders af. Mensen met een negatief zelfbeeld hebben vaak het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn, dat ze minder leuk of interessant zijn dan anderen of dat ze ieder moment door de mand kunnen vallen.
Bij sommige mensen is dat negatieve gevoel over zichzelf de hele tijd sluimerend (of beter gezegd: zeurend) aanwezig. Als een commentaarstem bij een voetbalwedstrijd, horen zij in gedachte constant dingen als: ‘Wat kom je weer lekker uit je woorden, maar niet heus’, ‘Ze vindt het saai om met je te praten’, ‘Dit kan je toch niet…’. Bij anderen komt hun negatieve zelfbeeld af en toe de kop op steken, bijvoorbeeld als ze iets spannends moeten doen of nieuwe mensen leren kennen. Hoe het zich ook uit, je kan je voorstellen dat zo’n negatief zelfbeeld nogal wat invloed heeft op de kwaliteit van leven. Het levert stress op en kan voor somberheid zorgen. Het bepaalt ook hoe je je gedraagt. Sommige mensen trekken zich terug, nemen zelden een initiatief, beginnen niet aan nieuwe dingen, ‘want dat kan ik toch niet’. Anderen worden juist heel perfectionistisch. Ze lopen continu op hun tenen, zodat er nooit iets aan te merken kan zijn op wat zij doen.
Waarom heeft de één hier last van en de ander niet? Dat heeft alles te maken met informatieverwerking en de bril waarmee je naar jezelf kijkt. Mensen met een negatief zelfbeeld blijken een superscherp oog te hebben voor negatieve informatie. Zoals iemand een speld in een hooiberg vindt, laten zij alle complimenten langs zich heen glijden en horen (en onthouden) zij vooral dat ene punt van kritiek. Er treedt ‘selectieve waarneming’ op, net zoals dat bij andere vooroordelen gebeurt. Als jij gelooft dat ‘vrouwen niet kunnen parkeren’, valt iedere stuntelende dame je op. Als jij last hebt van een negatief vooroordeel over jezelf, zie en hoor je alles wat dit sombere beeld bevestigt. Informatie die past bij je vooroordeel wordt vervolgens makkelijker verankerd in je geheugen dan positieve informatie die daar niet bij past, waardoor je steeds negatiever over zichzelf gaat denken. Een negatief zelfbeeld versterkt zichzelf dus.
Je kunt het vergelijken met zo’n ouderwetse weegschaal met twee schalen. Als je vooral oog hebt voor wat je allemaal voor negatiefs doet, leg je steeds een gewichtje in de negatieve schaal. Je kunt je voorstellen hoe die negatieve gewichtjes zich opstapelen aan de ene kant van de balans. Als je daarnaast niet ook focust op wat je voor positieve dingen je doet, wat voor talenten je hebt en welke complimenten je krijgt, raakt die weegschaal steeds verder uit balans. Herken je dit bij jezelf? Dan is het tijd om in te grijpen.
Gelukkig is er wat aan te doen. Je kunt een negatief zelfbeeld vervangen voor een positiever, meer realistisch zelfbeeld. Je kunt dit doen door jezelf te trainen om op het positieve te letten. Dat gaat in eerste instantie lijnrecht in tegen je gewoonte, maar je kunt het leren. Ongemerkt doe je meer positieve dingen op een dag dan je denkt. Je had er alleen nooit oog voor. Kijk eens goed naar wat je allemaal voor elkaar krijgt, wat voor complimenten je krijgt. Leg de lat daarbij niet te hoog, dat die je bij het letten op negatieve dingen immers ook niet. Wat lukt er allemaal wel? En wat zegt dat voor positiefs over jou? Wat zegt dat over jouw kwaliteiten?
Daarnaast kun je met je gedrag aan de slag gaan. Als jij het idee hebt dat je niet kunt koken, zul je geneigd zijn het minder te doen. Vervolgens kun je gaan denken: ‘ Zie je wel, ik kan niet koken, ik kan ook niks’. Dit is een beetje onrechtvaardig, want je geeft jezelf geen kans om je vaardigheden te vergroten. Als je veel vermijdt, komt er minder uit je handen. Als je weinig onderneemt, heb je minder positiefs om op terug te kijken. Op die manier kom je in een negatieve spiraal terecht. Hoogste tijd om die te doorbreken!
Lees hoe je in 5 stappen je zelfbeeld verbetert.
Bron: Negatief Zelfbeeld, Manja de Neef
Recente reacties