Geluk zit in een potlood

Wil je weten waarom je je vrolijker voelt als je dit stukje leest met een potlood tussen je tanden? Lees dan door – en als je aan theorie niet voldoende hebt: doe een potlood tussen je tanden. Een pen mag ook. Ik kom er op terug, maar eerst iets anders. Iets over meer geld, liefde, succes en charisma.

Zelfhulpboeken vertellen ons dat nagenoeg alles binnen handbereik ligt. Wil je miljonair worden? Denk als een miljonair, en je zult rijk worden. Niet zo tevreden met jezelf? Visualiseer de perfecte versie van jezelf. Lang genoeg alleen geweest? Denk elke dag een paar minuten aan hoe een leven met je ideale partner eruit zou zien.

Maar ja, positieve gedachten vasthouden is niet eenvoudig. Zeker niet als die enorme bankrekening, versie 2.0 van jezelf en die leuke partner zich niet direct aandienen. Daarnaast is het natuurlijk de vraag hoe rijk je echt wordt van denken als een miljonair? Volgens onderzoekers van de Universiteit van Californië (Simon, Pham, Le, Holyoak, 2001) kan dat nog wel eens vies tegenvallen. Zij verdeelden studenten in twee groepen. De helft werd gevraagd om zich elke dag een paar minuten in te beelden dat ze een goed cijfer voor hun tentamen zouden halen. Ook al duurde het inbeelden maar een paar minuten per dag, het gevolg was dat studenten minder hard studeerden en lagere cijfers haalden dan de groep die zich niets had ingebeeld. Dat geeft te denken.

Hoe word je dan wel gelukkiger, perfecter en succesvoller? Veel van ons denken dat het toch iets met een andere “mindset” te maken heeft. Hoewel gedachten inderdaad tot bepaald gedrag (en gevoel) leiden, is het omgekeerde ook waar; gedrag leidt óók tot een gevoel. Filosoof en psycholoog William James (1842-1910) was de eerste die de gevoel-gedrag volgorde omdraaide. Hij was daarmee wat vroeg in zijn tijd, en zijn ideeën zijn lange tijd in een bureaulaadje blijven liggen om niet opgemerkt te worden.

Gelukkig zijn de ideeën van James – een eeuw later – in talloze experimenten onderzocht. Dit heeft een schat aan effectieve interventies en oefeningen opgeleverd. Psycholoog Richard Wiseman noemt het tegenwoordig de ‘As if– theorie’. Doen alsof, want kunstmatig gedrag leidt tot echte gevoelens. Behandelingen voor depressie passen dit principe toe. Tijdens een depressie hebben mensen vaak nergens meer zin in, en ontbreekt het aan energie om dingen te doen. Effectieve behandelingen beginnen niet voor niets met het inplannen en uitvoeren van activiteiten.

Alsof-doen helpt op allerlei gebieden. Neem bijvoorbeeld zelfvertrouwen. Een sterke of dominante houding aannemen (voeten op je bureau, breed gaan staan, rug recht, handen in je zij, of armen over elkaar) geeft meteen een zelfverzekerder gevoel (Huang, Galinsky, Gruenfeld & Guillory, 2011). Een ander voorbeeld: door je spieren aan te spannen voel je je sterker, en dat zorgt voor meer wilskracht. Mensen die tijdens een dieet gevraagd wordt om hun vuisten te ballen als ze iets lekkers gepresenteerd krijgen, vallen meer af dan mensen die dat niet doen. (Ik voel me sterk, ik laat dat eten staan). (Hung & Labroo, 2011).

Nu terug naar ons potlood. Misschien begrijp je inmiddels de kracht van dat ding tussen je tanden. Een potlood tussen je tanden tovert een kunstmatige glimlach op je gezicht. Dat stimuleert je lachspieren en je hersenen maken er de bijbehorende geluksstofjes bij aan. Je lacht niet omdat je je blij voelt. Je voelt je blij, omdat je lacht.

Zie hier het effect van een potlood op film: