Het belangrijkste ingrediënt voor meer liefde en romantiek?

Wat een flapdrol, die nieuwe gozer, dacht ik. Fietst pas een halfjaar, koopt de duurste mountainbike van iedereen en paradeert rond in een outfit die doet vermoeden dat-ie gesponsord wordt. Die malle bandana maakt het af. Ons fietsclubje lachte hem stiekem uit, want zijn vaardigheden matchten niet met zijn voorkomen. Zo werd hij meerdere keren uit de bosjes gevist omdat hij slipte over een kiezelsteentje. Toch leerden we een belangrijke les van de nieuweling: hoogmoed komt niet alleen voor de val, maar ook vóór het succes. Een jaar later fietste hij iedereen eruit.

Onderzoek van de bioloog Robert Trivers laat zien dat 94 procent van alle hoogleraren zichzelf tot de beste 50 procent van alle hoogleraren rekent. Wat een grap. Hoe kan het dat deze slimme beroepsgroep zichzelf zo gemakkelijk voor de gek houdt? Simpel. Zonder deze blinde vlek hadden deze dames en heren hoogleraar het nooit zo ver geschopt. We hebben er allemaal baat bij om onszelf slimmer, mooier en beter in te schatten dan we objectief gezien zijn. We worden daar namelijk daadwerkelijk slimmer, aantrekkelijker en beter van. Dat is de welbekende selffulfilling prophecy. Als je jezelf ervan weet te overtuigen dat je best goed, slim of leuk bent, dan zul je jezelf eerder op de voorgrond dringen, meer kansen creëren, laconieker reageren op kritiek en tegenslag en doorgaan totdat je echt succes hebt. Jezelf een beetje voor de gek houden is een prima strategie om meer uit jezelf te halen. Het maakt dat je overtuigender overkomt. Mensen zullen daardoor eerder iets van je kopen, eerder met je willen zoenen, enzovoorts. En ook daar krijg je weer meer zelfvertrouwen van. Kortom: succes, voortplanting en zelfmisleiding horen bij elkaar. De kans dat de succesvollen onder ons regelmatig tegen zichzelf liegen, is daarmee heel groot.

‘Stop met positief denken, doe aan positieve actie.’ Richard Wiseman, psycholoog

Misschien vind je het lastig om jezelf ervan te overtuigen dat jij tot de ‘beste’ helft hoort. Daar ben jij natuurlijk veel te slim voor. Toch bestaat er een recept voor, en het is een stuk simpeler uit te voeren dan je denkt. Het is mogelijk het beste recept voor meer passie, geluk en liefde dat je ooit zult krijgen.
Psycholoog James Laird vroeg ooit een aantal mensen mee te doen aan een onderzoek naar telepathie. Telkens moesten een man en een vrouw elkaar lang en diep in de ogen kijken om te raden wat de ander dacht. Helaas, na het zorgvuldig analyseren van de resultaten bleek er geen bewijs voor het bestaan van bovennatuurlijke krachten. Toch was dit specifieke experiment meer dan geslaagd. Laird onderzocht namelijk iets anders. Hij wilde weten of mensen die elkaar lang in de ogen kijken zoals geliefden dat doen ook iets van de bijbehorende aantrekkingskracht en verliefdheid meekrijgen. Zijn hypothese bleek wonderwel te kloppen. Bijna alle proefpersonen kregen speciale gevoelens voor hun telepathische partners. Die varieerden van lichte verliefdheid tot diepe affectie. Dit onderzoek verraadt een belangrijk principe van de menselijke geest: wat we dóén is vaak bepalender voor ons gevoel dan wat we dénken. Hier heb je het recept voor passie en liefde: Je moet dingen doen om succesvol te zijn en niet nadenken waarom iets niet lukt.

Ons brein negeert dit schijnbaar onbenullige inzicht meestal. We zijn zo gewend dat ons gedrag en gevoel in een specifieke en vaste volgorde verschijnen, dat we blind lijken voor situaties waarin het andersom is. We lachen nadat we een leuke grap horen. We dansen als we lekkere muziek horen. We raken gestrest wanneer we overvolle agenda’s openslaan. We denken na over oplossingen als we een probleem ervaren. Via de schijnbare Orde der Dingen menen we ook te kunnen voorspellen hoe we ons in toekomstige situaties zullen voelen. Wanneer we ons klote voelen, proberen we de vermeende oorzaken ervan te achterhalen om zo snel mogelijk weer gelukkig te zijn. We denken bijvoorbeeld: als ik weer seks heb, voel ik me weer gewaardeerd. Of: eerst mijn zelfvertrouwen en spieren opkrikken, dan komt die vriendin vanzelf wel. Onderzoek laat zien dat we de helft van onze tijd verdoen aan nadenken over andere dingen dan waar we op dat moment mee bezig zijn. We hebben het hier niet over constructief, oplossingsgericht denken om tot actie te komen, we hebben het over dagdromen, tobben en cirkeltjesdenken. Over alles wat er mis is, of mis kan gaan. Over deadlines, gemiste kansen, vluchtige ontmoetingen, schuldvragen, kapotte auto’s, vervelende conversaties en gemaakte fouten. Waarom pijnigen we onszelf zo? Om in de toekomst gelukkig te kunnen zijn natuurlijk. We veronderstellen dat erover nadenken ons uiteindelijk naar verlossing zal leiden. In de praktijk kunnen echte piekeraars soms uren, dagen, nee maanden en zelfs jaren tobben zonder dat er structurele verbeteringen in hun gevoelsleven plaatsvindt. Piekeraars eindigen vaak doodmoe bij een therapeut op de bank. Zij nemen hun gedachten veel te serieus. En dat doen we in meer of mindere mate allemaal. Als het om geluk, liefde en succes gaat overschatten wij systematisch het nut van ons denken en onderschatten we het effect van ons gedrag. We beseffen niet hoe onze subjectieve beleving achter de schermen van ons bewustzijn tot stand komt. Die wordt opgebouwd door toevalligheden die ons niet opvallen. Een paar voorbeelden uit onderzoek over de invloed van gedrag en context op je gevoel:

De kracht van dadendrang
Een sterke of dominante houding aannemen – voeten op je bureau, breed staan, rug recht, handen in je zij of armen over elkaar – geeft meteen een zelfverzekerder gevoel. Door alleen al je spieren aan te spannen, kweek je meer wilskracht om vervelende taakjes gedaan te krijgen. Dat geldt ook voor rechtop zitten. Mensen die tijdens een dieet gevraagd wordt om hun vuisten te ballen als ze iets lekkers gepresenteerd krijgen, vallen meer af dan mensen die dat niet doen. Over naar het domein van de romantiek: je vindt een toevallige passant aantrekkelijker als je die tegenkomt op een hangbrug dan op het trottoir. Verklaring? Je hartslag is boven op de brug sneller en dat versterkt de aantrekkingskracht. Daarom kun je op een eerste date beter in de botsautootjes gaan dan naar een suffe romantische film. Als je wilt dat iemand warm van je wordt, dan kun je maar beter een kopje warme thee schenken dan koude frisdrank. De fysieke warmte wordt deels vertaald naar een soort persoonlijke warmte. Ook broodbaklucht, zwoele muziek, rode kledingstukken, grote pupillen, toevallige aanrakingen, horrorfilms, bloemengeuren en ongemakkelijke momenten blijken de hersenen ontvankelijker te maken voor liefde. In sommige gevallen gaat dit om echt grote effecten. In onderzoek naar verleiding- en verkooppraatjes waarbij het enige verschil een schijnbaar vriendschappelijke aanraking op de schouder was, hadden de casanova’s en verkopers (m/v) een derde tot de helft meer succes. Je wordt verleid door je onderbewuste zonder het te weten.

‘Als je een stem hoort in jezelf die zegt:  je kunt niet schilderen, ga dan rustig schilderen. Die stem zal dan verdwijnen.’  Vincent van Gogh, kunstschilder

Ook langdurige liefde werkt volgens dit soort onbewuste patronen. Partners die samen iets spannends doormaken – zoals omwille van de wetenschap aan elkaar vastgetapet door een grote betonnen buis kruipen of meedoen aan een danscompetitie – blijken achteraf een stuk verliefder dan de stelletjes die uit eten gaan of een ontspannen cruisetochtje maken. Alles wat het lichaam opwindt, helpt blijkbaar ook de liefde. De roes van het avontuur versterkt de band die je met elkaar hebt. En die band wordt nog intenser omdat je elkaar moet helpen en vertrouwen. Dat schept een mooie gelegenheid om elkaar opnieuw het hof te maken. Oude romantische rolpatronen worden zo opnieuw geactiveerd. Kortom, de wereld is minder logisch dan hoe wij haar ervaren. Laird laat dat met zijn onderzoek mooi zien. Hopelijk kunnen deze onderzoeken jou overtuigen dat je beter actie kunt ondernemen dan te blijven kniezen.

Wanneer je gelukkiger wilt worden in de liefde kun je het filosoferen daarover beter uitbesteden aan vakidioten zoals ik. Erover denken leidt vooral tot nog meer denken. Als je jouw stemming en die van de mensen om je heen wilt beïnvloeden is er weinig beter dan weerstand overwinnen en te sporten, lachen, dansen en lief te hebben. En dat is het allerbelangrijkste inzicht dat je in dit boek zult lezen: wie dóét alsof de wereld vol liefde is, vindt die veel vaker.

Ps. Er is uiteraard een grens aan de positieve invloed van zelfmisleiding. Wetenschappers hebben ontdekt dat het optimum ligt bij zo’n twintig procent. Te weinig positieve zelfmisleiding leidt tot depressie, nihilisme en gezucht. Jezelf te veel voor het lapje houden belemmert je te leren van domme fouten en jezelf goed in te schatten bij anderen. Je moet dus geen plaat voor je kop hebben, maar laat niemand jou iets wijsmaken: jij bent een van de leukste, intelligentste, charmantste mensen die er rondlopen. Het is geen toeval dat uitgerekend jij dit slimme blog leest.

Meer weten? Lees dan ook eens de boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012)