De wetenschap achter geluk, liefde en andere waanzin Over geluk, liefde en andere waanzin
(CREDITS)
Een jong stel en hun baby. Circa 1912.

Invloed van vroege hechting op latere liefdesrelaties

Volgens schattingen heeft meer dan een derde van alle mensen moeite om intieme relaties aan te gaan. Daar kunnen vele oorzaken aan ten grondslag liggen. Een laag zelfbeeld, gebrekkige sociale vaardigheden, negatieve ervaringen op liefdesgebied. Onderzoek laat zien dat er een verband bestaat tussen jouw allereerste ervaringen met je ouders (vooral die met je moeder) en hoe je later zult omgaan met intimiteit.

We hebben allemaal de aangeboren neiging om ons veilig te voelen en te hechten aan anderen. Dat is een belangrijk overlevingsmechanisme. Als baby ben je volledig afhankelijk van de goede wil en liefde van je verzorgers. Omdat we als baby niet konden praten en denken, hadden we aangeboren reflexen en eigenschappen om onze ouders aan ons te laten hechten en voor ons te laten werken. We zagen er schattig uit, we kirden en maakten lachgeluidjes, we huilden, we graaiden liefdevol naar hun neuzen, we zogen ons vast aan moeders tepels, we spartelden van enthousiasme als we aandacht kregen. We zochten, kortom, continu naar liefdevolle bevestiging en contact met onze verzorgers.

Niet alle ouders zijn hier even consistent en handig mee omgegaan. Allereerst zijn niet alle mensen even warm, inlevend en attent. Sommige ouders waren afstandelijk, afwijzend of kil zijn of hadden issues waardoor ze zo gedroegen. Sommige ouders reageerden grillig en onvoorspelbaar en waren er vooral als ze daar zelf tijd voor of zin in hadden. Hoe het er ook aan toe ging, deze vroege wisselwerking tussen jou en je ouders heeft invloed gehad op hoe jij later met liefde en relaties zou omgaan. Vooral de invloed van je moeder was hiervoor essentieel.

Ideaal is het als je moeder jouw behoeften en angsten goed aanvoelde, er voor je was wanneer jij dat nodig had en jou vrijliet om de wereld om je heen op een veilige, gestructureerde manier te ontdekken. Dat geeft je het gevoel dat de wereld een veilige plek is waarop je invloed uit kan oefenen. Het gevoel veilig te zijn en controle te hebben over je leven is een eerste levensbehoefte.

Een moeder die de signalen van haar kroost negeert en er onvoorspelbaar, afwijzend of onverschillig mee omgaat leert haar kind de wereld op een heel andere manier kennen. Die baby merkt dat hij niet veel invloed op zijn omgeving heeft, waardoor hij angstig en onzeker wordt. Je verzorgers moeten in de eerste plaats een belangrijke thuishaven creëren waarop jij kunt bouwen. Dat helpt je ook om te gaan met pech, tegenslag en emotionele pijn en het leert je zowel op jezelf als anderen te vertrouwen.

In die cruciale eerste jaren wordt dus voor een belangrijk deel jouw algemene kijk op de wereld en jouw rol daarin gevormd. Die kijk staat natuurlijk niet vast, maar die eerste ervaringen vormen een belangrijke basis van hoe je jouw wereld- en zelfbeeld verder zult inkleuren. De mate van geborgenheid die jij in je eerste jaren hebt ervaren blijkt essentieel te zijn voor hoe gemakkelijk jij je later zult kunnen binden aan anderen.

De eerste die dit hechtingsfenomeen op de wetenschappelijke kaart zetten was de Engelse psycholoog John Bowlby met zijn wereldberoemde theorie over hechtingsstijlen. Zijn theorie, geformuleerd in de jaren veertig staat nog steeds heel sterk: wetenschappers kunnen alléén al door het gedrag van de moeder te observeren al voor de geboorte voor 75 procent voorspellen welke hechtingsstijl een kind zal ontwikkelen. Uit zijn onderzoeken onderscheidde Bowlby vier hechtingstypen:

Veilig gehecht – Het is een kleine zegen als je veilig gehecht bent. Het geeft je een goede basis om zowel op jezelf als de wereld te vertrouwen en daar meer uit te halen. Uit onderzoek blijkt veilig gehechten stressbestendiger en gelukkiger zijn, minder psychische en lichamelijke klachten hebben, minder vaak overspel plegen, minder vaak depressief zijn, betere relaties en vriendschappen hebben en het ook nog eens beter doen op het werk. Zo’n 60 tot 70 procent van de kinderen is veilig gehecht.

Angstig-obsessief – Je bent waarschijnlijk angstig-obsessief gehecht als je onvoorspelbare ouders had die jou vaak aan je lot overlieten en jij niet wist waar je aan toe was. Zo’n 10 procent van de kinderen voldoet aan dit hechtingspatroon. Angstig-obsessief gehechten klampen zich vaak vast aan hun partner, hebben angst verlaten te worden en zijn snel jaloers. Deze mensen hebben de neiging om alles op zichzelf te betrekken en te overdrijven als er iets tegenzit. Een partner die graag in de sportschool is kan door zo iemand onterecht worden beschuldigd niet voldoende van hem/haar te houden. Angstig-obsessief gehechten hebben soms zo veel steun en bevestiging nodig dat ze er andersom niet voor hun partner kunnen zijn als die het nodig heeft. Dat maakt de relatie vaak ongelijkwaardig en eenzijdig.

Afwijzend-vermijdend – Je bent afwijzend-vermijdend gehecht als je door afstandelijke ouders leerde je gevoelens niet te uiten omdat daar toch afwijzend op werd gereageerd. De kans bestaat dat je daardoor extra wantrouwend tegenover anderen werd en al heel vroeg moest leren op eigen benen te staan. De kans bestaat ook dat je nu weinig verwacht van de liefde, heel onafhankelijk bent en jezelf misschien wel hebt wijsgemaakt dat je helemaal geen liefde nodig hebt. Wanneer afwijzend-vermijdend gehechten een relatie hebben gaat dit vaak niet heel soepel, vooral niet voor de partner: die krijgt niet echt een gevoelsmatige band met zijn geliefde. Zo’n 20 procent heeft een soortgelijk hechtingspatroon.

‘Het is dus goed een partner te kiezen die jouw angsten en neigingen niet continu aanjaagt en versterkt.’

Angstig-vermijdend – Je kunt door afstandelijke ouders ook angstig-vermijdend gehecht raken en daardoor niet alleen je vertrouwen in anderen kwijtraken, maar ook het vertrouwen in jezelf. Zo’n 15 procent van de mensen heeft daar last van. Angstig-vermijdenden kunnen intens verlangen en zoeken naar liefde, maar geloven niet dat ze het waard zijn. Deze mensen raken snel verzeild in een relatiepatroon van aantrekken en afstoten. Het zijn vaak mensen die in knipperlichtrelaties terechtkomen.

Je eigen hechtingsstijl onderzoeken is gelukkig ook geen rocket science. Jij kunt nu ter plekke bepalen tot welke categorie je hoort. Jouw gevoelsmatige antwoord op onderstaande twee vragen bepaalt min of meer welke hechtingsstijl je hebt.

1. Hoe bang ben ik dat ik verlaten word?
2. Hoe ontspannen ben ik met intimiteit?

Mensen met een slecht zelfbeeld (angstig-afwijzend en angstig-vermijdend) zijn vaak bang verlaten te worden. Als we onszelf de moeite waard vinden dan gaan we ervan uit dat ander van ons houden als die persoon ons beter leert kennen. De tweede vraag gaat meer over hoe wij anderen zien. Hoe achterdochtiger we zijn en hoe minder we denken dat mensen te vertrouwen zijn, hoe meer we afstand zullen houden als anderen te dichtbij (willen) komen (angstig-vermijdend en afwijzend-vermijdend).

Het slechte nieuws is dat de omgangsvormen die je in je jeugd hebt geleerd nogal hardnekkig zijn. Ze zijn in zekere de basis van je persoonlijkheid geworden. Maar denk nu niet dat je jarenlang in psychoanalyse moet om de fouten en missers van je ouders te herstellen en die arme mensen met boze mails en emotionele tirades moet bestoken. Dat maakt je situatie niet beter. Het goede nieuws: onze hersenen (en daarmee onze ‘look & feel’ van de wereld) zijn ook redelijk plastisch en dus te veranderen. Hechtingsstijlen zijn geen vaststaande pilaren, ze evolueren met ons mee. De invloed van de relaties die we nu hebben verandert ook onze hechtingsstijl. De constructieve, liefdevolle omgang met anderen – vooral met veilig gehechte mensen – kan je leren hoe het anders kan. Relaties zijn besmettelijk. De relatie die jij nu hebt kan jouw angsten en neigingen versterken of dempen, in positieve en negatieve zin. Je weet intuïtief best welke relaties goed en welke slecht voor je zijn. Het is dus goed een partner te kiezen die jouw angsten en neigingen niet continu aanjaagt en versterkt.

Vechten voor een partner die gewoon niet bij je past en die jou structureel ongelukkig maakt, kan jou onzekerder en afhankelijker maken dan nodig. Realistische verwachtingen over relaties en voldoende zelfkennis (lees: weten wat jij nodig hebt en wat voor soort relatie voor jou werkt en daar eerlijk over zijn naar jezelf en de ander) maken dat je je liefdesleven opnieuw kunt leren vormgeven. Daarbij kan het nuttig zijn jezelf iets andere relatieregels te leren. Volgens schattingen slaagt 30 procent van de mensen er in de loop van het leven om zich veiliger te hechten.

Omdat jouw huidige relatieregels vaak intuïtief en automatisch verlopen is het goed om sommige ervan bewust te veranderen. Je kan – bijvoorbeeld voordat je halsoverkop weer een relatie wordt gezogen met een lastig type die er indrukwekkend uitziet – heus leren om jezelf in toom te houden. Kom er eerst achter of je bij elkaar past, of jullie matchende verwachtingen van een relatie hebben. Een andere belangrijke voorwaarde om te kijken of er meer in je relatie zit dan je er nu uithaalt is beter, efficiënter en eerlijker communiceren. Gevoelens van vertrouwen, intimiteit en connectie worden direct en indirect geregeld door hoe jij met anderen communiceert.

De belangrijkste boodschap is niet om jou een hechtingsprobleem aan te praten en je te stimuleren om de rest van je liefdeslastige leven je ouders te vervloeken. Zeer waarschijnlijk bedoelden ze het goed, maar waren ze te onhandig en te onvolwassen om het anderste doen. Mogelijk waren zij ook het slachtoffer van een lastige jeugd en hun eigen issues. De allerbelangrijkste les is niet om jezelf of anderen te veroordelen, maar om meer begrijp te kweken voor hoe je bent geworden en jou bewuster en adequater om te leren gaan met jouw huidige verlangens en angsten. Met zelfmedelijden en wrok kom je uiteindelijk niet veel verder, met een acceptatie van jezelf en vertrouwen in een andere toekomst wel. Door iets bewuster te zijn hoe jij je huidige liefdesleven saboteert, kun je die in de toekomst op positieve manier leren veranderen.


Meer weten? Lees dan ook eens de boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012)

Heb je iets aan dit bericht gehad?

Of draag je Psychologisch.nu een warm hart toe?

Misschien vind je het dan leuk om een donatie te doen!

Ja, ik doneer!
base-psy

16 reacties

  • Sylvie schreef:

    Hechting en liefde
    Als je onveilig gehecht bent, namelijk nooit helemaal hebt kunnen vertrouwen op je ouder (s), durf je onbewust ook nooit helemaal te vertrouwen op je partner. Je durft je nooit helemaal kwetsbaar op te stellen en bereikt daardoor niet de diepgang die een ware liefdesrelatie nodig heeft. Je kunt je alsnog veilig hechten aan je partner. Je hebt hier waarschijnlijk hulp bij nodig. Het boek Houd me vast door Sue Johnson is een goede start.

  • Ellen schreef:

    Bovenstaand niet helemaal mee
    Bovenstaand niet helemaal mee eens. Ik was ooit angstig-obsessief, en tegenwoordig ben ik veilig gehecht aan mijn partner. Dit heeft wel tijd en geduld gekost, een geduldige partner is essentieel.

    • joor schreef:

      Ellen, wat heeft jou geholpen
      Ellen, wat heeft jou geholpen om je wel veilig te durven hechten?

    • Antoinette schreef:

      Veilige hechting
      Hoe hebben jullie dit samen kunnen doen?
      Mijn partner kan niet meer tegen mij grillige reacties en de ups and downs van mij. Hij kan amper van mij houden en liefde tonen en lichamelijk contact hebben. Ik begrijp hem wel maar ik ben nu ten einde raad. Al die angstige en chaotische gedachten en gevoelens overspoelen mij soms en dan is het weer te laat.
      Hoe ging je man met jou om?

      • Susanne schreef:

        Jeetje wat fijn om dit te lezen. Mijn laatste partner zei dit ook dat hij hier niet mee kon leven en hij zei dus elke keer dit werkt niet. Hij zei wel dat hij van mij hield maar blijkbaar dus niet niet van de echte ik. Ik heb en jij denk ik ook iemand nodig doen je geheel het vertrouwen geeft en je ook neemt met je UPS en downs. Blijkbaar voel jij elke keer dat hij je gaat verlaten.
        Lastig! Succes in elk geval en geloof in jezelf!

  • Bezoeker schreef:

    De percentages bij de vier
    De percentages bij de vier hechtingstypes tellen op tot meer dan 100%. En: 30% waarvan? Van alle mensen die niet veilig gehecht zijn?

  • Bezoeker schreef:

    Boek: Verbonden van A Levine
    Als je hier meer over wilt lezen raad ik het boek Verbonden van A Levine aan. Echt een Eye opener! Ze halen wetenschappelijk onderzoek aan en bieden handvatten om zelf met jouw patronen aan de slag te gaan.

  • Simona schreef:

    Liefde overwint
    Ik ben nu 32 jaar en merk dat in mijn huidige relatie al mijn diepe angsten, verdriet, woede en liefde – dus allerlei emoties afwisselend en tegelijkertijd – soms naar boven komen. Erg moeilijk en uitdagend voor mijn partner, maar die gaat er super mee om door te blijven praten, rustig te blijven en zeggen dat zij van mij houdt. Dat maakt mij rustig en realiseer ik me weer dat er niks aan de band is, dat er liefde is.
    – Als baby ben ik 5 dagen alleen achter gelaten, te vroeg geboren, op mijn 1e jaar mijn vader verloren en toen heb ik overal gelogeerd en kreeg op mijn 3e een nieuwe vader. Het hebben van een veilige basis was er bij mij dus totaal niet.
    – wel ben ik super blij dat ik de liefde van mijn leven heb leren kennen, ik mezelf mag zijn met mijn grillen en angsten (om verlaten te worden-soms jaloers zijn-verdrietig zijn om niet goed genoeg zijn-woede) en er toch altijd een basis van liefde is die alles overwint.

    Ik hoop dat mensen hier iets aan hebben en ik kan laten zien dat bewustzijn van jezelf en het eigen handelen, het onderzoeken’van je verleden, blijven praten met je partner, tijd nemen voor jezelf, rust, jezelf liefde geven en leuke dingen doen, doelen stellen in de toekomst, dansen en sporten helpen om weer terug te komen bij jezelf en wie je NU bent. Omarm je verleden, voel het soms en ga weer verder en bouw aan je toekomst. Deel de liefde die iedereen in zich heeft, ook al is het eng en/of met kleine stapjes. Liefde is er altijd en verbindt iedereen.

    • Menno schreef:

      ,Herken jouw angsten en
      ,Herken jouw angsten en grillen bij mijzelf. Jij boft met zo’n liefde van je leven! Ben zelf 50 jaar en net iemand tegen gekomen en zijn allebei ontzettend verliefd. Wil heel graag dat het slaagt. We lopen elkaar de hele dag te bevestigen, en krijg het idee dat zij misschien dezelfde angstige binding heeft als ik.. Zou ik daar over moeten beginnen?
      Het laatste stukje van jouw bericht vind ik prachtig Simona!

  • Anoniem schreef:

    Invloed van vroege hechting op latere liefdesrelaties
    Wat pas erg is: als er tegen je gezegd word jij komt wel aan een vrouw en dan na decennia nog steeds alleen zijn. Niemand is te vertrouwen. Dat zeggen ze gewoon om van je af te zijn.

  • -A schreef:

    d
    Ik zie mezelf heel erg terug in de afwijzende-vermijdende categorie. Ik heb in mijn kwart eeuw op deze aardbol nog nooit een relatie gehad, maar vele kortstandige seksuele relaties waarbij ik mezelf niet kwetsbaar open hoefde te stellen. Ik ben slechts één keer verliefd geweest, op een meisje die de tijd nam todat ik me kon open stellen aan haar. Begrijpelijk koos ze voor een ander, die wel zichzelf kwetsbaar durfde open te stellen zonder al de moeite. Ik mis haar, maar voel me gezegend met de manier waarop ze mijn ogen heeft geopend tot intimiteit. Ik accepteer mijn tekortkomingen en ben positief over de toekomst, maar toch verlang ik terug naar haar warme compassie en geduld..

  • Turbo lover schreef:

    Overrated
    Wat een gedoe over hechten! Het is veel verstandiger om je niet aan iemand te hechten omdat dit meestal toch alleen maar tot ellende leidt. Gewoon goede afspraken maken en het gezellig houden, that’s all.

    In this life you’re on your own! (Prince)

  • Kimberly schreef:

    Turbo
    Turbo; Zo kun je toch nooit ontwikkelen op dit gebied? Door het bij voorbaat al niet toe te laten? Een relatie is juist enorm mooi om jezelf te ontwikkelen. Het doet soms pijn maar vergeet niet dat het leven een grote les is. Jij groeit door al je ervaring en probeer het positief te zien. Mensen zijn van oorsprong bezig met hun eigen normen en waarden. Verdiep je hier eens in in plaats van meteen een oordeel te geven hierop zonder de juiste kennis!

  • kevin schreef:

    Mooi om al deze berichten hier te lezen. Dat helpt me wel om meer inzicht te krijgen. Het heeft bij mij best lang geduurd voordat ik door kreeg dat er bij iets mis is gegaan in de veilige hechting. Mijn vader was drugs verslaafd en heeft ons verlaten toen ik 2,5 jaar was omdat hij niet genoeg voor mij kon zorgen. Mij moeder dacht al dat ik dit wist toen in nog in haar buik zat. En mogelijk heb ik ook wel de spanningen gevoeld rondom mij bio ouders en scheiding. Vanaf mijn 3de levens jaar kwam mijn stiefvader in beeld die er altijd is geweest. Dus dacht dat ik er allemaal niet zo’n last van had gehad. De angst voor afwijzing is bij mij altijd groot geweest en nog steeds. Op school had ik daar erg last van, op werk en in relaties. in mijn puberteit was ik en nog steeds vaak opzoek naar bevestiging en aandacht. De clown van de klas of op de dansvloer uitsloven voor meisjes. Als ik het gevoel dat ze me leuk vonden ging ik als snel naar een ander mooi meisje bevestiging vragen om wie ik was. Spreken voor de groep of confrontaties aangaan ben ik slecht in. Dan komt weer de angst voor afwijzing om hoog. Heel lang heb ik ook een relatie willen hebben toen ik nog jong was. Ik heb al een paar intense kortdurende relaties achter de rug. 2 daarvan waar koud en afstandelijk. Waarschijnlijk probeerde ik hun liefde te overwinnen om het gemis van mijn vader/bevestiging terug te winnen. Nu zit ik in een relatie met een gevoelige vrouw die er helmaal voor mij is en haar hart helemaal openstelt. En dat is nog al eng. Het doet een beroep om mijn vrijheidsgevoel. Ik vind het lastig om me te binden als het echt serieus wordt. Ik spreek me gevoelens wel uit en ben er ook voor haar. Maar soms wordt het me te veel. ook als er spanning is trek ik dit slecht en wil ik meer ruimte/afstand. Zij heeft ook zo haar eigen dingen zo is ze bang voor verlies en vreemdgaan. Dit zorgt ervoor dat we snel de druk bij elkaar kunnen opvoeren. Omdat we redelijk psychologische inzichten hebben kunnen we goed reflecteren en met elkaar communiceren maar is vaak wel achter af na de nodige stoom hebben afgeblazen. Groei gaat vaak zo langzaam. Helder inzicht blijven hebben en zien wat er nodig is blijft lastig. terug vallen in soms oude patronen liggen op de loer. blowen en afsluiten. wel zie ik het in als een ontwikkeling en heb ik vertrouwen dat het goed komt. We zijn een goede match die veel liefde voor elkaar voelen maar elkaar soms ook gek kunnen maken door ons onbewuste of bewuste gedrag. Geduld is wat nodig is en vooral bij je zelf houden en open communicatie inplaats van gaan verwijden. Soms gaat dat goed en soms minder. FF lekker om het van me af te schrijven. gr kevin

  • Nathalie schreef:

    Bedankt voor deze mooie uitleg en de ervaringen van anderen. Ikzelf ben angstig vermijden gehecht, ik heb heel veel moeite met mensen vertrouwen en ook heb ik een probleem met echt contact. Het is net of je gevangen zit in jezelf, je wilt contact maken maar telkens merk je de muren rondom jou op.

    Kijk ik doe het samen met God, de Heilige Geest. God heeft me een bepaald boek over liefdesbang aangewezen. Hij wilt dat ik ermee aan de slag ga en de reuzen ga verslaan. Soms moeten we dapper zijn onze angst onder ogen te zien. De beerput open te maken. En Oooh, wat zijn gewoonten moeilijk te doorbreken. We hebben allemaal een blinde vlek wat onszelf betreft.

    Meestal denk ik dat het goed met me gaat, en niemand nodig heb. Maar dan ga ik merken hoe angstig ik ben voor contact en dat ik ontzettend boos word wanneer mensen te dichtbij komen. Het maakt me zelfs woedend. En dan ga ik me daarover schamen en nog eens schuldig voelen. Steeds dezelfde patronen. Ik geraak er zelf niet uit. Maar God geeft me de kracht moedig te zijn. De kracht van de Heilige Geest zorgt ervoor dat ik mezelf kan vernieuwen en ik nieuwe krachten krijg. De liefde van God heeft mijn leegte in mij weggenomen. Nu moet ik ook leren liefde aan te nemen van mensen en gevoelens te delen. Want daar zit nog een blokkade.

    Ik heb een partner die ook doe problemen heeft. We hadden nog nooit ruzie of echte moeilijkheden. Ik denk dat het komt omdat we beide niet te dicht komen. Anderzijds is God zowel bij mij als bij Hem aan de slag. En doet hij dingen die hij vroeger niet kon en gedraaid. Ik ook. Prijs God!

  • Dorien schreef:

    Wat mij betreft staat dit stuk bol van de aannames over mensen met een hechtingsproblematiek en hun ouders dat ik het stuk niet anders kan noemen dan slecht. Het zijn aannames die ik door de jaren heen telkens weer terug zien komen, bij professionals en “wannebe” professionals. Mijn inziens dient dit alleen maar ter geruststelling en het behoud van het positieve wereldbeeld van de professionals zelf en komt het belerend over naar de mensen die moeten leren leven met deze hechtingsproblematiek. Hou het liever feitelijk en vul niet in voor deze mensen is mijn advies.

Laat een antwoord achter aan Simona Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *