Jaloezie: de catch-22 van de liefde

Spirituele en zachtaardige mensen zullen het soms ontkennen, maar romantische liefde en jaloezie staan niet zo ver van elkaar af. Zonder passie, verwachtingen en jaloezie geen exclusieve relatie, en zonder een beetje exclusiviteit groei je al snel uit elkaar. Maar als de een er te veel bovenop zit krijgt de ander het benauwd, en zoekt daardoor eerder zijn heil bij een derde. Dat is de catch-22 voor de jaloers aangelegde partner, want zo makkelijk kom je niet van jaloezie af.

Jaloezie is een belangrijke erfenis van de evolutie. Hoewel er evolutionair gezien iets valt te zeggen voor het promiscue gedrag van mannen (en in mindere mate ook van vrouwen), worden tekenen van monogaam gedrag beloond door bijna alle vrouwen (en mannen). Omdat menselijke relaties bestaan bij de gratie van wederzijds vertrouwen zullen mensen hun toekomstige partner daarop grondig testen en selecteren. Monogame mannen doen het over het algemeen daarom beter dan foute haantjes. Hoewel veel mannen misschien iets vaker fantaseren over seks met een andere vrouw dan hun vrouwelijke partner, zullen ze in de praktijk geneigd zijn zich in te houden uit angst hun partner te verliezen. En voor haar is een slippertje makkelijker geregeld dan voor de gemiddelde man. Dat vooruitzicht is meestal behoorlijk bedreigend voor hem en houdt de parendans in balans. Jaloezie is een soort regulator van deze exclusiviteit.

Jaloezie maakt natuurlijk ook relaties kapot. Verdachtmakingen en ruzies onder jaloerse koppels zijn schering en inslag en maken een relatie lastig vol te houden. Zowel mannen als vrouwen hebben er last van. Er zijn wel verschillen in beleving. Onderzoek laat zien dat vrouwen seksueel overspel minder bedreigend vinden dan ‘emotioneel overspel’. Zij vindt het erger dat haar partner een intieme band met een andere vrouw heeft waar geen seks aan te pas komt dan een affaire die gebaseerd is op lust. Over een slippertje kan ze wel heen komen: voor haar is het belangrijker te weten dat zij de sterkste band heeft met haar man en dat hij steeds bij haar zal terugkeren.Voor mannen is dit precies andersom. Zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten. Een man heeft er meestal geen bezwaar tegen als zijn partner uitgaat of dineert met andere mannen.

Jaloezie is een lastige emotie, omdat de wederhelft er doorgaans geen begrip voor zal (willen) hebben. Daarnaast is het gevoel van jaloezie moeilijk te onderdrukken. Wetenschappers voorspellen echter dat het in de loop van de geschiedenis steeds meer zal verdwijnen, omdat het zijn evolutionaire functie heeft verloren. Tot die tijd is er geen kant-en-klaarrecept. Wie veel bevestiging nodig heeft en daar regelmatig om vraagt zal op zeker moment doorhebben dat je nooit genoeg bevestiging kan krijgen.
Je maakt jezelf alleen maar meer afhankelijk van wat de ander van jou vindt. Je traint jezelf daarin door steeds gehoor te geven aan je drang om iets geruststellends te horen. Hierdoor neemt je onzekerheid eerder toe dan af, waardoor je nog meer behoefte krijgt aan bevestiging. Je maakt jezelf ook nog eens minder aantrekkelijk door de ander constant om bevestiging te vragen, en hierdoor kan je onzekerheid ook toenemen. Een vicieuze cirkel dus.

Wie jaloers van aard is weet dit waarschijnlijk allemaal zelf wel en toch kan het moelijk zijn je in te houden. Het is een soort verslaving. En zo moet je daar ook mee omgaan. Het beste is de druk op je partner te doseren en deze niet continu te belasten met je angsten en onzekerheden (tenzij er goede redenen zijn om aan te nemen dat je partner je bedondert). Vraag je ondertussen af wat erger is: je leven laten verzieken door jaloezie terwijl je partner al dan niet vreemdgaat? Of je leven te genieten terwijl je partner al dan niet vreemdgaat?

Marcelino Lopez

Psycholoog, (relatie)therapeut, schrijver. Zoekend naar antwoorden op lastige levensvragen. Meestal tevergeefs. Meer info: marcelinolopez.nl.

 

Lees ook eens zijn boeken:
Liefdesgedoe (2018)
Liefde in Tijden van Facebook (2012).