Loyaliteitsconflict: hoe ga je om met een breuk in de vriendenkring?

Een lang verhaal kort: Mira en Jeroen hebben dikke verkering. Ze wonen in één huis en doen samen zingend de afwas. Ze zijn deel van een gezellig vriendengroepje. De zon komt op, de Albert Heijn verkoopt Mona puddinkjes en Mira en Jeroen hebben verkering. Iedereen gaat daar vanuit. Maar dan gebeurt het ondenkbare: Mira maakt, na drie jaar, een slippertje, wordt verliefd op een ander en maakt het uit. Jeroen staat hierdoor ook nog eens op straat aangezien het huis op Mira’s naam staat. Dit gaat gepaard met veel verdriet aan beide kanten, maar niet verbazingwekkend is vooral Jeroen in zak en as. Hij voelt zich verraden en is woedend. Het is Mira’s keuze geweest, Jeroen is daar het slachtoffer van. Ook de vriendengroep heeft het er moeilijk mee, die zal nooit meer dezelfde zijn.

Conflicten als test voor de vriendschap

We zijn vaak bang voor nare conflictsituaties en vergeten de andere kant van het verhaal. Het zijn namelijk ook cruciale momenten waarbij je je karakter kunt testen en vriendschappen kunt verdiepen. Loyaliteit in vriendgroepen wordt nergens zo getest als wanneer twee vrienden uit de groep uit elkaar gaan of elkaar naar de haren vliegen. Er wordt niet alleen iets van de twee ‘slachtoffers’ gevraagd, maar ook van jou. Soms vraagt dat om een duidelijke keuze: een veroordeling van de een, en kiezen voor de ander. Meestal is dat gelukkig niet nodig. Hieronder een richtlijn plus enkele valkuilen.

De emoties laten bedaren

Een kleine periode om alle emoties te laten bedaren zonder al te drastisch je loyaliteit aan de ene partner en afkeuring jegens de andere partner te verklaren is essentieel. Het verhaal is namelijk ingewikkelder dan het lijkt. Een relatiebreuk is voor veel mensen een schokkende gebeurtenis. En de pijn die het veroorzaakt bij onze dierbaren voelen wij misschien wel fysiek. Zelfs al denken we onpartijdig te zijn, het is niet vreemd om antipathie en vooroordelen te ontwikkelen jegens de partner die het leed in de gedupeerde vriend ‘veroorzaakt’ heeft. Mira in dit geval. Als mensen emotioneel onder druk staan hebben ze de neiging dingen te simplificeren om keuzes te vergemakkelijken (‘Mira is gewoon een trut, ik steun Jeroen’).

De gedupeerde partner heeft tijd nodig om de pijn te verwerken en dingen weer in een enigszins normaal perspectief te zijn. Jij kunt altijd de ene vriend steunen zonder – uit loyaliteit of medeleven – direct de andere partij te veroordelen. Door teveel mee te gaan in de haat jegens de ex-partner doe je niemand, ook jezelf, geen goed. Integendeel, het kan tegen je werken naarmate de band tussen de ex-geliefden enigszins weer normaliseert. ‘Huh, maar jij vond Mira dus altijd al een onbetrouwbaar en manipulatief wijf? Zo erg was ze heus niet hoor.’

Oog krijgen voor de andere kant van het verhaal

Wij zien aan de buitenkant vaak alleen de zichtbare incidenten – Mira gaat vreemd, maakt het uit en zet Jeroen op straat. Mira slecht, Jeroen goed. De werkelijkheid is zonder uitzondering een stuk ingewikkelder. De buitenwereld ziet vaak het topje van de ijsberg. Veel ingesloten relatiepatronen, twijfels en scheefgroei tussen partners zie je niet op het eerste gezicht, maar spelen vaak al jarenlang onderhuids. Zelfs partners weten regelmatig niet eens hoe het precies zit. Ze geven elkaar de schuld zonder oog te hebben voor hun eigen aandeel in de escalaties of problemen. Ook zij simplificeren de zaak om makkelijker te kunnen kiezen. Dat is een natuurlijke overlevingsstrategie. Een relatie hebben doe je met zijn tweeën, de crisis die daar uit kan volgen ook. Als jij voornamelijk het verhaal van de ene partner kent, is ook jouw visie op de zaak gekleurd. De andere kant van het verhaal is waarschijnlijk minstens zo overtuigend.

Vraag advies aan een buitenstaander

We willen over het algemeen het juiste doen. Mogelijk voelen we ons emotioneel bij beide vrienden betrokken en in veel situaties is het niet duidelijk hoe de vork in elkaar steekt. Als je hierdoor zelf in verwarring bent, doe je er goed aan de situatie te bespreken met een (wijze) onafhankelijke derde. Een vriend of deskundige die niet persoonlijk betrokken is bij de situatie en daardoor onpartijdig een oordeel kan geven. Het helpt je om tijdelijk door de niet-emotionele bril van een ander te kijken.

Val niet voor emotionele chantage

De kans is groot dat wij meer hebben en delen met een van beide vrienden. Omdat we die langer of beter kennen bijvoorbeeld. Het kan lastig worden wanneer die partner (waar jij het meest mee hebt) jou vraagt een keuze te maken in de vriendschap en de andere partner als het ware te straffen door het contact te verbreken. Dat gebeurt regelmatig. Als jouw band met die andere partner echter sterk genoeg is, en jij diens gedrag verder niet dermate afkeurenswaardig vindt om de band af te breken, dan zie ik geen reden om gehoor te geven aan de wens van je vriend. Deze emotionele chantage valt te verwachten van een gebroken, teleurgestelde ex-partner, maar het is wijs er niet voor te zwichten. Je kunt hem of haar prima steunen zonder partij te kiezen. Misschien ervaart deze dit nu nog als verraad, op den duur snappen en waarderen de meeste vrienden dat.

Je kunt, als dat beter uitkomt of goed voelt, tijdelijk meer energie en tijd investeren in de gedupeerde vriend en de andere vriend hiervan op de hoogte stellen met de heldere verklaring dat dit verder geen afkeuring of veroordeling inhoudt.

Overleven tussen twee vuren

Misschien kun je er niet omheen. Je bent dol van beide vrienden en wilt en kunt niet tussen hen kiezen. Mensen in deze situatie kunnen snel het gevoel krijgen tussen twee vuren te zitten. Dat is niet goed. Wat je in ieder geval moet voorkomen is dat jij een klaagbaak wordt waarin beide partners hun gal over elkaar kunnen spuwen. Ook is het wijs om niet zelf om te roddelen over de niet-aanwezige partner. Het kan heel moeilijk zijn, juist omdat mee roddelen de band juist lijkt te versterken. Vooral de eerste periode waarin de breuk verwerkt moet worden is het nuttig een afspraak te maken dat jij het niet op een veroordelende manier over de afwezige partner zult hebben. Je vrienden mogen best hun verdriet en woede bij je kwijt, maar ga niet zelf schaamteloos mee in de veroordeling en afkeuring die ze over elkaar uiten. Dat je er begrip voor hebt en luistert is belangrijker dan dat je partij kiest. En als je de verhalen over de andere ex-partner ongemakkelijk vind, dan moet je dat zeggen.

De neiging om te bemiddelen beperken

Vaak is het niet om aan te zien hoe twee mensen die ooit lief en leed deelden elkaar nu het licht in de ogen niet gunnen. De natuurlijke neiging van veel vrienden is om tussen hen te bemiddelen. Misschien heb jij er een talent voor om mensen weer dichter bij elkaar te brengen, maar probeer niet krampachtig een ‘wees eens lief tegen elkaar’-atmosfeer te creëren. Dat is iets tussen hen. De ex-partners hebben het recht om hun verlies op hun eigen manier te verwerken en hebben er niks aan opgezadeld te worden met schuldgevoel omdat ze niet leuk meedoen met jouw goedbedoelde pogingen. Mensen vergeven het elkaar als zij die behoefte voelen, niet omdat jij denkt dat het het beste is. Het is goed om in ieder geval tijdelijk te accepteren dat jullie vriendenkring mogelijk voor altijd veranderd is. Er zal vanzelf een nieuwe balans en rolverdeling ontstaan. Geduld is een schone zaak. Door zelf niet al te veroordelend te zijn en luchtig met de spanning tussen anderen om te gaan, help je de zaak meer te ontdooien dan wanneer je je verlaat tot meer geforceerde scenario’s.

Wanneer verbreek je de vriendschap met de ‘slechte’ ex-partner?

Wij zijn allemaal mensen en maken, vooral als het op liefde aankomt, missers. Deze missers kunnen de andere partij veel pijn doen. De meeste van ons bedoelen het echt niet verkeerd, we zijn gewoon onhandig, of kennen onszelf nog niet goed genoeg. Gelukkig leren we onze fouten. Zelden doen we dingen die zo afkeurenswaardig zijn dat een vriendschap daardoor officieel verbroken zou moeten worden. Meestal krijgen we ook wel een kans om het goed te maken. Er zijn echter mensen, daar komen we mettertijd achter, die gewoon echt naar zijn. Vaak egoïstische mensen met weinig inlevingsvermogen. Mensen die niet de intentie hebben om aan het geluk of welzijn van anderen te denken. Mensen die liegen of kwetsen en daar geen oprechte excuses of berouw voor tonen. Welnu, deze mensen wil je niet als vriend hebben. Sommige mensen zijn gewoon fout.

Andere artikelen over vriendschap en liefdesverdriet:
Hoe ben je een goede vriend?
Oud liefdeszeer: schrijven werkt