Leendert heeft de laatste tijd veel last van spanning. Op zijn werk in de drukkerij loopt het allemaal niet zo heel lekker de afgelopen maanden. Niet dat hij het werk zelf niet meer leuk vindt, hij doet het meestal graag. Het is meer de omgang met zijn collega’s waar hij moeite mee heeft. Sinds nieuwe collega Jeroen is aangenomen, heeft hij het gevoel dat niks meer vanzelf en gemakkelijk gaat. Hij is zich continu bewust van wat hij doet, hoe hij doet. Hij durft niet eens bij zijn collega’s aan tafel te gaan zitten in de kantine, omdat hij dan misschien een praatje moet maken.
Onderstaande artikel is een hoofdstuk uit het boek De sleutel naar jezelf. Geschreven door psychiater Harald de Burlet en ondergetekende
Hij wordt daar enorm nerveus van en weet niet meer hoe hij ook alweer een normaal gesprek moet voeren. Hij heeft het gevoel dat hij helemaal niks interessants te vertellen heeft. Zijn collega’ s daarentegen kletsen heel wat af, zij hebben altijd wel iets grappigs te vertellen. Neem nou Jeroen, die heeft altijd een vrolijke grijns op zijn gezicht en kan met iedereen overweg. Hij heeft een leuke vriendin en een mooie auto, hij lijkt het allemaal voor elkaar te hebben. Of Cees, die heeft altijd het hoogste woord in een overleg. Leendert vindt zichzelf maar saai en denkt dat de rest dat ook wel zal vinden. Hij voelt zich een vreemde eend in de bijt en kan pas weer ontspannen als hij straks thuis in zijn dichtbundels kan duiken met een mooi muziekje op. Hij ziet steeds meer op tegen een werkdag en kan er ‘s avonds niet van slapen. ‘s Morgens staat hij met zwaar gevoel op, met name als er een speciaal overleg is die dag. Hij loopt de laatste tijd ook nog eens te kwakkelen met zijn gezondheid en gedraagt zich eigenlijk nogal teruggetrokken. Hij doet zijn werk prima, en gaat daarna gauw naar huis terwijl de anderen soms nog samen een biertje gaan drinken.
Om je een beetje vrolijk te voelen en om je sociaal makkelijk te bewegen heb je een goed gevoel over jezelf nodig. Mensen halen veel kracht en energie uit een gevoel van eigenwaarde. Een prettig zelfbeeld is zelfs zo belangrijk dat het letterlijk invloed heeft op je gezondheid. Hoe beter je zelfgevoel is, hoe beter je immuunsysteem werkt!
Wie bepaalt er wat je waard bent?
Het blijkt dat mensen eigenlijk altijd met zichzelf in gesprek zijn. Je voert als het ware een innerlijke dialoog. Als je je niet zo lekker voelt, zal je met name negatieve dingen aan jezelf vertellen. Het lijkt wel alsof je alle positieve dingen heel gemakkelijk over het hoofd ziet of als vanzelfsprekend beschouwt, terwijl negatieve dingen juist duidelijk in het oog springen. Je bent voor jezelf dus vaak een erg kritische gesprekspartner! Maak het daarom eens wat gezelliger, en begin eens goed en eerlijk gesprek met jezelf.
Zelfwaardering is een belangrijk onderdeel van je sociale vaardigheden. Hoe je naar jezelf kijkt bepaalt niet alleen je eigen stemming, maar het zal ook voor een groot gedeelte te bepalen hoe je met andere mensen in je omgeving omgaat en omgekeerd: hoe zij met jou omgaan. Leendert heeft problemen met zijn zelfbeeld. Zijn zelfvertrouwen laat hem in de steek en hij denkt dat hij minder goede kwaliteiten heeft dan zijn collega’s. Als hij op de werkvloer is, zet hij zichzelf steeds op de weegschaal ten opzichte van alle anderen om hem heen en dan voelt hij zich vreselijk stom en klunzig. Omdat Leendert zich door deze negatieve kijk op zichzelf ook krampachtig en teruggetrokken gaat gedragen, zal het tegendeel niet snel bewezen worden. Eigenlijk houdt hij zelf de situatie een beetje in stand. Omdat hij denkt dat hij een saaie sukkel is waar niemand lol aan heeft, zal hij ook geen contact aan durven gaan. Anderen weten daardoor eigenlijk maar weinig van Leendert. Hij is gewoon een prima werkkracht, die al jaren in dienst is. Dat hij een expert is op het vlak van klassieke muziek en een kast vol mooie boeken heeft, weet niemand. Hij is bovendien een uitstekende zwemmer. Het gekke is dat Leendert zich meer aantrekt van wat hij denkt dat anderen van hem vinden, dan wat hij van zichzelf vindt! Sterker nog, hij weet niet zo goed wat hij van zichzelf vindt. Hij bekijkt zichzelf namelijk meestal door de ogen van anderen.
Ons advies is om maar eens een tijdje op te houden met je te richten op de ander maar al je aandacht te geven aan wat jij nu eigenlijk zelf belangrijk vindt in jouw leven. Jezelf op de weegschaal zetten, en vergelijken met anderen heeft geen zin. Gooi de weegschaal maar eens gewoon een poosje weg.
Subjectieve waarden
Waar hecht je waarde aan? Vind je het belangrijk om een vlotte babbel te hebben tussen je vrienden, of heb je veel bewondering voor fanatieke sporters? Vind je het belangrijk om gastvrij te zijn naar familie en vrienden, of is jouw streven om zoveel mogelijk publiciteit te halen met je nieuwe artikel? Ben je goed in kaartspelletjes of kan je prachtig gitaar spelen? Ben je een lieve vader, betrokken zus of draag je zorg voor je moeder? Heb je laatst een hele grote vis gevangen?
Omgekeerd kan het ook gelden. Soms blijk je ongelofelijk druk bezig te zijn met dingen waar je eigenlijk helemaal niet gelukkig van wordt. Je hebt bijvoorbeeld niet zo veel aan die grote auto of aan het feit dat je een bikkelharde manager bent als je hongerige gasten op bezoek hebt en niet weet hoe je een ei moet bakken. Je hebt niets aan een goed getraind zangtalent als je niet van muziek houdt. Misschien kan Jeroen uit het voorbeeld de meeste biertjes op van alle zijn collega’s op het werk, maar verveelt hij zich wel ver- schrikkelijk als hij alleen thuis is.
Je kan eigenschappen soms goed met elkaar compenseren, want niemand is overal goed in. Is het zo erg om twee linkerhanden te hebben, als je toevallig een stel goede vrienden om je heen verzameld hebt (dat is jouw talent) die dol zijn op klussen? Is het saai dat je geen avontuurlijke wereldreizen maakt als je enorm kan genieten van een goede sigaar met een lekker glas wijn thuis, of een mooie boswandeling? Ieder mens heeft zo zijn eigen subjectieve waarden en wensen. Het gaat erom wat jij belangrijk en waar jij eigenwaarde uithaalt.
Oefening
Om je prettig te voelen en trots te zijn op wie je bent, is het dus handig om de volgende dingen eens voor jezelf eens in kaart te brengen: Neem de tijd om na te denken bij het invullen van het volgende schema:
-Wat zijn jouw waarden, wat vind jij belangrijk in jouw leven op het moment?
-Waar haal jij inspiratie uit?
-Wie of wat is je rolmodel?
-Waar geniet je van, wat geeft je een goed gevoel?
Ons geheugen is selectief
Het gekke van onze hersenen is, dat we soms makkelijker ons “falen” onthouden dan onze successen. Laten we aannemen dat je dit boekje leest omdat er dingen niet lekker liepen op een bepaald vlak in je leven. Daar liep je steeds opnieuw tegenaan en het probleem werd groter en groter. Veel mensen voelen zich minderwaardig en slecht omdat ze ‘inzoomen’ op hun mindere kanten en hun positieve eigenschappen daarentegen als vanzelfsprekend (of helemaal niet) zien. Als we die specifieke dingen waar je telkens in vastloopt nu eens gewoon even een poosje allemaal vergeten. Wat gebeurt er eigenlijk allemaal nog meer op een dag in jouw leven? Wat gaat er allemaal vanzelf goed? Door de focus bewust om te gooien, worden er opeens hele andere (ingeslapen) kanten van jezelf wakker geschud.
Het successenboekje
Als oefening is het een leuk idee om dagelijks op het eind van de dag, bijvoorbeeld na het avondeten even een kwartiertje stil te staan bij alles wat er goed is gegaan die dag. Dat kunnen grote en kleine simpele dingen zijn. Je kan een productieve werkdag gehad hebben bijvoorbeeld, eindelijk een brief geschreven en op de bus gedaan hebben, of een oude heer geholpen bij het instappen in de bus. Je kan
al die dingen in een klein boekje op een kladblokje noteren. Het zal even wennen zijn, want de meeste mensen worden er een beetje ongemakkelijk van om zichzelf te complimenteren. Toch is het een zinvolle oefening om uit te voeren. Baat het niet dan schaadt het zeker niet!. Je kan ook opschrijven wat er leuk aan jezelf is, of welke complimenten je wel eens van anderen hebt gekregen bijvoorbeeld. Heb je een mooie bos haar? Kan je goed timmeren?
We geven je een schema om je successen te noteren:
– Wat is er gelukt vandaag:
– Goede eigenschappen van mijzelf:
– Positieve feiten over mijzelf:
– Talenten en hobby’s:
– Complimenten die anderen mij gegeven hebben:
Sociale interactie
De meeste mensen zullen hun onzekerheden en zelftwijfel niet snel aan de grote klok hangen, daarom hebben er veel meer mensen last van minderwaardigheidsgevoelens dan je mogelijk verwacht. De meeste mensen proberen dat simpelweg te verbergen. Sommige anderen benadrukken juist hun mindere eigenschappen veel te vaak, om anderen voor te zijn en daarmee de gevreesde afwijzing te voorkomen. Slechte gewoonte! Een zelfbeeld is veranderlijk en bij je meeste mensen schommelt het nogal. Het heeft misschien wel iets sympathieks om jezelf niet specialer te vinden dan anderen, maar als je telkens maar weer gevoelens van minderwaardigheid en beperking ervaart, dan wordt het tijd voor een grondige herevaluatie.
Ongeveer alle mensen zijn bang om afgewezen te worden. Die angst voor afwijzing is vaak nog een groter struikelblok dan de minpunten zelf! Het is echter niets om je voor te schamen, die angst hoort bij ons, wij mensen zijn nu eenmaal sociale wezens en we willen graag door onze soortgenootjes geaccepteerd worden. Je kwetsbaar hierin durven opstellen is absoluut niet zwak, maar geeft juist kracht, we zitten namelijk allemaal in hetzelfde schuitje.
Nog een weetje om even bij stil te staan: mensen met weinig zelfvertrouwen wijten mislukkingen vaak aan zichzelf en hun successen aan toeval, mensen met veel zelfvertrouwen doen het precies andersom!
Draai het eens om
Iemand die niet zo goed in zijn vel zit, is zoals eerder gezegd ook voor zijn omgeving soms moeilijker benaderbaar. Als je om je goed te voelen telkens bevestiging bij anderen zoekt, raak je daarvan snel afhankelijk. Dat zorgt alleen maar voor meer minderwaardige gevoelens, zelftwijfels en scheve interactie. Als het je een-twee-drie niet lukt om jezelf wat beter te voelen door bevestiging van binnen uit te halen (door bijvoorbeeld de vorige oefeningen in praktijk te brengen) kan je het ook nog op een ander manier proberen.
We hebben eerder gezegd dat mensen die last hebben van een laag zelfbeeld, vaak zichzelf door de ogen van anderen bekijken. Dat vergrootglas over al je acties heen, kan heel remmend werken. Tijd om naast de weegschaal, ook dat vergrootglas bij de vuilnis te zetten!
Wat kan je doen om het roer om te gooien? In plaats van de aandacht (kritisch en vaak negatief) op jezelf te richten kan je oefenen met de aandacht om te keren en op je omgeving te richten. Oefen eens met het sturen van je aandacht de andere kant op! Bekijk die ander maar eens met nieuwsgierigheid en interesse. Stel een paar vragen en nog leuker: geef eens een welgemeend compliment! Daarmee haal je meteen alle aandacht weg bij jezelf. Een compliment geven kan veel leuks teweeg brengen. Het verbetert de sfeer en versterkt in de meeste gevallen het contact. Mensen zijn graag in de buurt van iemand die hen positief benadert en bekrachtigt in wat ze doen. Je kan nog zo verlegen zijn, maar als je een gevat en persoonlijk compliment geeft, kan je een diepe indruk maken op iemand.
Belangrijk bij het geven van complimenten aan anderen is dat je ze goed onderbouwt. “Je doet het goed” is makkelijk gezegd. “Ik vind dat je die kast zo mooi en handig geordend hebt, zodat we alles weer kunnen vinden” is krachtiger omdat je het onderbouwt. Het geeft die ander een fijn gevoel en jou dan meestal ook.
Tot slot.
Positiever denken over jezelf is niet iets dat vanzelf gaat. Je zal het regelmatig bewust moeten oefenen, wil het wat natuurlijker gaan aanvoelen. Voor sommige mensen zal het heel moeilijk zijn. Daarvoor geldt hoe dan ook: blijf niet hangen in alles wat er in het verleden is misgegaan. Durf je oude beeld los te laten en naar te toekomst te kijken. Ook je fouten vormen je levenservaring. “What doesn’t kill you, makes you stronger”. Je kijkt met die ervaring in je rugzak de wereld in waarin van alles nog mogelijk is en te leren valt. Accepteer je imperfecties. Het zou een rare wereld zijn met allemaal perfecte mensen. Vergeet niet, het zijn vaak juist je gebreken die charmant kunnen zijn. Het hebben van een karakteristieke neus, of het telkens kwijt raken van je sleutels, of het krijgen van een blos op je wangen, maken je ook tot wie je bent. Een mens met zijn of haar leuke en minder leuke eigenaardigheden, waar je in beide gevallen soms ver mee kan komen.
Meer lezen uit De sleutel naar jezelf? Klik hier.
Recente reacties