De wetenschap achter geluk, liefde en andere waanzin Over geluk, liefde en andere waanzin
(CREDITS)
Psychologie onder de loop. Credits: Emiliano Vittoriosi.

Schrijf het van je af!

‘Schriftelijke scheldkanonnades kunnen opluchten. Sterker nog, ze maken deel uit van mijn schrijftherapie. In de ‘rotte-vis’-brief mogen mijn cliënten ongecensureerd tekeer gaan. Als de pijn maar voelbaar wordt.’ Aan het woord is Alfred Lange, hoogleraar Klinische psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij zweert bij schrijftherapie. ‘Maar’, waarschuwt hij, ‘er zijn wat restricties. Wie zijn woede in het wilde weg van zich afschrijft, kan echt gaan flippen.’ Lange maakte het laatst nog mee met een cliënt die in behandeling was voor een trauma. De man hield zich niet aan de instructie en blééf doorschrijven, tot in het holst van de nacht. Op was hij, en er ging van alles door zijn hoofd spoken. Het gevolg: paniekaanvallen, bovenop zijn trauma.

Gedeelte uit artikel Vrij Nederland, juli 2006, door Carlina LoGalbo

Lange kan de regels voor een succesvolle schrijftherapie niet vaak genoeg herhalen: zoek een veilige ruimte in huis waar niemand je kan storen. Zet alle telefoons uit. Ga op gezette tijden, maximaal twee keer per week, achter je bureau zitten. Schrijf niet langer dan drie kwartier (‘zet een kookwekker aan’). En zorg dat je na zo’n sessie iets ontspannends doet, ‘desnoods onkruid wieden of bloemschikken’. Wie deze regels in acht neemt, kan in zo’n zeven weken van zijn trauma genezen.

Zelfconfrontatie staat centraal in de schrijftherapie. ‘Veel mensen houden een trauma in stand door hun angstige gedachten te vermijden’, zegt Lange. ‘Áls ze er al over praten, zwijgen ze over datgene wat ze het meest dwarszit. Maar juist door over het allerpijnlijkste te schrijven, komt de verwerking op gang.’

Lange had ooit een neerslachtige man in behandeling. Zijn vrouw was niet van plan geweest haar affaire te beëindigen en kneep er met haar minnaar tussenuit. De bedrogene restte weinig anders dan te scheiden. Lange gaf hem de opdracht zijn (inmiddels ex-)vrouw een brief te schrijven, waarin hij de gebeurtenis gedetailleerd weergaf. Zijn woede en angst mocht hij ongelimiteerd spuien in deze ‘rotte-vis’-brief. Het werd een flink pakket getikte tekst die er niet om loog. In zijn boek Gedragsverandering in gezinnen; cognitieve gedrags- en systeemtherapie (2006) citeert Lange de man:

‘Ik hoop zo dat hij (de vriend, A.L.) de volgende verovering uithaalt bij iemand wier man uit een gewelddadiger hout gesneden is, en die hem van kant maakt. Dan kom ik elke zondag naar de gevangenis met een zelfgebakken appeltaartje, zo ben ik dan.’

Even opvallend als zijn fraaie schrijfstijl, vond Lange de vermijding die uit het geschrevene bleek. Een dramatisch verhaal, maar zonder pijn. Hij instrueerde zijn cliënt sterker te focussen op de onzekerheid die de scheiding met zich had meegebracht. Na een paar weken was de man uitgeraasd; hij was rijp voor de volgende fase. ‘Doorzetten is nu vereist’, vervolgt de hoogleraar. ‘Als de cliënten hun hart hebben gelucht, zien ze vaak niet in waarom ze nog verder zouden schrijven. Maar de verwerking kan nu pas beginnen.’

Lange stimuleerde de bedrogen echtgenoot een andere kant van de situatie te belichten; de voordelen van het niet meer getrouwd zijn met de vrouw die hem kennelijk zo veel had aangedaan. Een schot in de roos, zo bleek. De man schreef –nog altijd ongecensureerd- dat hij zijn leven nu kon inrichten zoals hij dat wilde, en dat hij weer tijd had voor zijn hobby’s.
Bovendien wist hij nu precies over welke eigenschappen zijn toekomstige vriendin moest beschikken. Voor Rixt (45) was dit de lastigste fase. De werkende moeder kampte met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS). Ze wilde voorgoed afrekenen met de emotionele mishandelingen van haar ex-man tijdens hun huwelijk. ‘Toen ik de grootste angst van me had afgeschreven, leerde ik mijzelf ondervragen en antwoorden. Ik kreeg de opdracht mij in te leven in een vriendin die ‘had meegemaakt wat ikzelf had meegemaakt’. Die vriendin gaf ik vervolgens schriftelijk advies. Zo ging ik de situatie vanuit een ander perspectief zien. De uitbarstingen kwamen tot mijn verrassing nu pas. Gelukkig was niemand thuis om zich ermee te bemoeien.’

In de slotfase van de schrijftherapie neemt de bellettrie een prominentere plek in. Alle gevoelens en nieuwe gedachten krijgen een plek in de waardige ‘afscheid-van-het-verleden brief’. Lange: ‘Ik geef heel close commentaar, tot het stilistische toe. Net zo lang tot het een mooi stukkie is geworden, waar de cliënt trots op kan zijn.’ De brief dient met een begripvolle vriend of de bezorger van het trauma gedeeld te worden. ‘Schrijven is een buitengewoon elegante manier van verwerken’, besluit de hoogleraar. ‘Het is minder vluchtig dan praten en helpt je focussen. Je durft ook meer aan jezelf te bekennen. En je eindigt met die fraaie brief die je kunt bespreken.’

Professor Lange ontvangt zijn cliënten persoonlijk. Maar hij kan zich voorstellen dat sommigen minder behoefte hebben aan iemand die bedenkelijk kijkt en zijn hoofd op het juiste moment schudt. Voor die mensen is er Internettherapie. De organisatie Interapy is opgericht vanuit Lange’s onderzoeksproject aan de Universiteit van Amsterdam. Interapy biedt de gedigitaliseerde versie van schrijftherapie aan. Dat de behandeling anoniem plaatsvindt, staat een sterke therapeut-client-relatie niet in de weg. ‘Het gouden ei van de kip’, noemt Rixt haar behandelaar. Zij is de internettherapie gaan volgen om privacy-redenen. ‘Hoe ze eruit ziet of klinkt weet ik niet. In beginsel wilde ik haar naam niet eens boven mijn email zetten. Maar aan haar woordkeuze merkte ik dat ze me begreep.’

Rixt kon na vijf weken Interapy een streep onder haar trauma zetten. Daarmee behoort ze tot de 60% van de cliënten die na de (internet-)schrijftherapie geheel is genezen. 80 procent voelt zich na afloop beter. Schrijven werkt heilzaam bij onder andere PTSS, trauma’s en burn-out. Momenteel onderzoekt Interapy de mogelijkheden voor een boulimia-behandeling. Maar ook bij alledaagse problemen kan een mini-schrijftherapie van pas komen. Tip van de professor: volg het drie-stappen traject als je nijdig bent op je partner en eindig met een mooie brief vol analyses.

Puur de emoties van je afschrijven, daar heeft Lange zijn bedenkingen bij. Volgens hem zijn dagboekschrijvers niet per se beter af.‘Ik ken er zat, die zijn zo neurotisch als de pest. Cliënten die dagboeken bijhouden moet ik zelfs extra instructies geven. Zij beschrijven hun belevenissen, maar focussen niet op de pijn en bedenken ook geen andere manieren om er mee om te gaan. Frustraties uiten kan opluchten, maar je lost je probleem er niet mee op’.

Van het internet als uitlaatklep, met al die weblogs en fora, begrijpt hij dan ook niets. ‘Tenzij er met dat klagen wat kan worden bereikt.’ Vorige week had Lange een akkefietje met een treinconducteur. Hij was vergeten zijn dagretour af te stempelen en werd gesommeerd de eerstvolgende halte uit te stappen. Daar mocht hij dan een nieuw kaartje kopen. Ergerlijk had Lange dat gevonden. De klachtenafdeling op de NS-website bood toen verlichting.

‘Klagen is belangrijk’, zegt econoom Roger Bougie. ‘Maar dan wel bij de persoon die je probleem kan oplossen. Wanneer je als een bezetene de woede van je afschrijft, word je alleen maar bozer.’


Meer weten? Lees dan ook eens de boeken:
Gedragsverandering in gezinnen (Alfred Lange, 2006)

Heb je iets aan dit bericht gehad?

Of draag je Psychologisch.nu een warm hart toe?

Misschien vind je het dan leuk om een donatie te doen!

Ja, ik doneer!
base-psy

7 reacties

  • Huri schreef:

    Goed artikel. Enigszins
    Goed artikel. Enigszins herkenbaar.

  • Tine Marie schreef:

    ijs voor iedereen – postkantoor voor levensverhalen
    Maak je misschien even tijd om dit project in te kijken?

    “ijs voor iedereen is een postkantoor voor met-de-hand-geschreven brieven naar overleden mensen waar je van blijft houden.
    De brieven worden er – tot in de eeuwigheid – gearchiveerd.”

    En… misschien wil je dit project wel mee de wereld insturen?
    Of influisteren bij mensen voor wie het iets kan betekenen…

    ijs voor iedereen
    http://www.ijsvooriedereen.be

  • Ilse schreef:

    Schrijven in 7 weken, ik heb er 4 jaar over gedaan!
    Nu pas na 4 jaar intensief schrijven en inderdaad dag en nacht ben ik van de trauma’s bevrijd in mijn leven. Het gaat niet alleen om de trauma’s zodanig te herbeleven tot je op alle knelpunten uitkomt. Het gaat erom dat je rouwt maar ook de bijbehorende stemmingswisselingen leert om te zetten naar positieve gedachten en handelingen Daarnaast alle overlevingstechnieken afleert. Uit het angstige kind komt en uit je weerstand. Ook een belangrijk punt is de grote isolatie waarin in mijn geval de clomplexe trauma’s mij hielden. Het bracht soms paranoïde angsten met zich mee door de herbelevingen. Tegen schrijftherapie als je het goed aanpakt kan geen therapie tegenop! Omdat alleen jij weet waar je pijnpunten liggen, maar waar je wel doorheen moet voordat je de vele blokkades kwijt raakt. Ik heb mijzelf dmv van vele vele vragen te stellen als een ui afgepeld. En jazeker is de boosheid ook een zeer belangrijk onderdeel die je echt kwijt moet. Hoe bozer hoe beter en net zolang tot alle boosheid weg is en er weer ruimte komt voor zelfliefde en iefde voor anderen. Het lijkt op schemarherapie wat je bij jezelf toepast! Het heeft 4 jaar van mijn leven gekost en 3 jaar gehuil om te rouwen en om te komen waar ik nu ben en ja ik was absoluut aan het einde van mijn veerkracht, had geen verwachtingen meer en geen hoop meer, ik kwijnde weg met alleen nog maar 1 wens en dat was de dood. Moedeloos van de reguliere therapieën die maar naar 1 handboek kijken en daar mag je het mee doen. Mijn eetstoornis is ook weg. Ik kan voor het eerst van mijn leven zeggen dat ik erg trots op mijzelf ben omdat ik het heb volgehouden en daardoor als herboren ben en nu met nieuwe positieve moed het leven opnieuw instap. Ik ben weer daar waar ik was voor de trauma’s en dat gaat 53 jaar terug! Wat ben ik er veel door verloren en wat had ik nog weing verwachtingen. Als het ware mijzelf een heropvoeding gegeven door de verwaarlozing van kinds af aan daarin. Nu ben ik onbezorgd en met een nieuwe gezonde assertiviteit in staat om vol zelfvertrouwen verantwoording te nemen voor mijn leven zonder mij te laten leiden door de vele angsten en diepe pijn wat het met zich meebracht! Ik wens iedereen succes!

  • Corine schreef:

    Zo herkenbaar. Was ik ook maar zover. Ik zit vol pijn en verdriet door trauma’ s uit mijn kindertijd. Ben begonnen met van mij af schrijven omdat ik mijn moeder een brief wil schrijven. Eerst de woede van mij af voor ik de juiste woorden vind voor een brief. Ik heb er wel professionele hulp bij nodig. Wie heeft een goed advies? Ik zoek een psycholoog die goed bekend is met de narcistische persoonlijkheidsstoornis en mij kan helpen met de verwerking en de brief. (Omg. A dam) Sterkte gewenst iedereen.

  • Elfin schreef:

    Hoi Corine,
    ik herken jouw probleem als gevolg van trauma’s uit je jeugd.
    Lees het boek van psycholoog Ingeborg Bosch ‘De herontdekking van het ware zelf’. Of ‘De onschuldige gevangene’. Zij ontwikkelde een succesvolle therapie Past Reality Inergration (PRI).
    Buiten dat ik de boeken gelezen heb, ben ik ook in therapie gegaan. Het heeft mij echt geholpen om de pijn van het kind een plek te geven en als volwassene het leven open en met plezier tegemoet te treden.
    Ik wens je moed en het beste toe, Elfin

  • Basss schreef:

    Ik ben ook gaan schrijven, heel veel onverwerkt verdriet. Zo onzeker, altijd een tweederangsburger gevoeld. Er werd mij veel duidelijk na een goed gesprek met mijn moeder. Ik heb als een bezetene zitten schrijven en dat voelde heel fijn maar was ook heel confronterend. Ik lig al uren te slapen, nu even wakker en weer verder slapen om niet teveel hoeven na te denken. Therapie of weer in gesprek met mijn lifecoach, verder gaan hoe moeilijk ik het leven af en toe ook vind…

  • Stef schreef:

    Verstuur je de brief die je aan het eind schrijft naar je partner of iemand waar je een probleem mee hebt ook echt ?

Laat een antwoord achter aan Tine Marie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *